LuzCampello
Nacín na Granxa Vella, na aldea de Labrada do Concello de Guitiriz cando a primavera xa atravesara todos os maios do 1966.
Dende moi nena gostei de percorrer a soidade que habitaba polas corredoiras dos confíns da Terra Chá, entre as arbores xigantes de Ustrolzú e os cómbaros recen floridos só para min, ese lugar do maxín onde ocorrían todas as cousas que unha meniña era capaz de soñar.
Escribía versos mentres meus pais e meus irmáns xogaban á brisca. Porfiaba para quedar na casa a estudar no canto de ir traballar fóra, mais non me laiaba de ser nena vaqueira porque era tempo agasallado para ler e procurar, coa miña variña de tornar as vacas, lugares que ninguén coñecía e realidades máxicas polos Montes do Castro e polas Veigas do Cordal.
Na miña casa non había libros, polo que tiven que ser ladroa de libros. Con moito tino, as miñas mans pequenas deixaban o ferrollo aberto da xanela que daba ao patio na escola da aldea, preto da nosa casa. Despois era doado arraxar pola parede e empurrar a ventá para mergullarme nos andeis repletos do armario, e ficar marabillada, até liscar con algún libro no colo que non tardaba en volvelo ao seu sitio para cambialo por outro, sen que ninguén se decatara. Cando nos fomos ao grupo escolar de Guitiriz, o ferrollo da xanela transformouse nunha porta aberta á biblioteca e en libros prestados para levar á casa, que polas noites lles debullaba as follas até renderme o sono.
Sempre tiña fame de palabras, unha fame cunha boca moi grande, parecida á fame das sopas con leite e chocolate relado que me preparaba a avoa María cando viña da escola. Xogaba a facer noivados entre palabras que non andaban xuntas e ás veces nin sequera se coñecían; outras, casaba palabras que me parecía que xa se gustaban dende antes de atoparse, e algunhas vagabundas, uníaas por primeira vez, coma se fose algo sagrado, nunha especie de comuñón. Palabras que buscaba por todos os recunchos das follas dos xornais, naquelas moreas de xornais atrasados que traían os da cidade para queimar na cociña de ferro, para recortalas coas tesoiras de coser da mamá. Cando eran grandes, recortaba as letras e todo o silabario, para vestir e desvestir palabras feitas e palabras inventadas, do mesmo xeito que vestía as bonecas recortables cos seus traxiños de papel.
Todos os libros eran en castelán até que na escola de Guitiriz coñecín a Rosalía. Ela foi a primeira, a escritora, a que falaba coma min e cantaba ás cousas pequenas e ás voces baixas que eu coñecía. Coma quen non pode separarse dela, trouxena a vivir comigo e aleiteime da súa teta até que a miña voz puido falar en por si. Polo que me declaro herdeira rosaliana e porfillada da súa palabra, porque ser filla dunha muller que é a grande poeta da Terra, é un legado apoderador que poucas poetas e menos patrias teñen a sorte de ter.
Sendo ben cativa, lin todos os libros que non tiña e mais os que me traían as primas da cidade. Os Contos de fadas e Pippi Mediaslongas eran os que máis me gustaban, pero había moitos outros que partillaba ás agachadas con Ana, a filla do mestre das Cruces, que viña todos os veráns á outra casa, á casa de Concha, que era a súa avoa, a única casa veciña que tiñamos. Despois veu o gusto por ter libros en por min, libros que lle encargaba a Horacio, o carteiro da aldea que ía todos os días á Vila. O primeiro que comprei foi A illa do tesouro, e continuei elixindo os títulos máis suxestivos que atopaba nas lapelas dos outros libros, coa paga que me daba a avoa por ser ben mandada e facerlle os encargos.
Quería estudar nun tempo que aínda non estudaban as nenas de aldea, e caro me custou convencer a miña nai! Pero eran os anos oitenta e corría xa a sombra do aire novo na herba, polo que, coa axuda de bolsas e a pousada na casa dos meus tíos do Alto do Castaño, fun facer o bacharelato ao Instituto Feminino do Ferrol, agora IES “Sofia Casanova”; onde plantei un carballo no seu campeiro, fixen teatro en galego no salón de actos, coma o que só vira facer polas aldeas na Barraca de Xermolos, e falei castelán a acotío por vez primeira, traducindo o que na miña cabeza era en galego. No instituto só falabamos galego a profesora de galego e máis eu, ou polo menos eu non ouvía a ninguén máis.
Volvín a Guitiriz para facer o COU e alí estaba o crego Alfonso Blanco, que me pediu escribir para a revista da Asociación Cultural Xermolos, onde publiquei os meus primeiros poemas compartillando espazo con Xosé María Díaz-Castro, quen expresou a súa ledicia pola presenza de voces novas na Chaira, segundo souben 30 anos despois. Guitiriz non sería Guitiriz, nin eu sería eu sen o noso Alfonso, que será o meu primeiro mentor e quen me alentou para que seguise a escribir.
As mobilizacións na rúa e o contacto cos problemas sociais que vivín na época da desindustrialización en Ferrol, as desfeitas da droga na xente moza e as vidas truncadas das rapazas por embarazos non desexados, foron motivacións dabondo para querer estudar Traballo Social. Polo verán busquei un traballo para poder ir a universidade e fun de coidadora a Cabanas. Canto escribín ese verán e os seguintes, co río Eume nos ollos e as paroladas de Dona Josefina e a súa demencia ecoando no aire, mentres eu levedaba poemas nos solpores de Pontedeume.
En setembro fómonos a Madrid, eu a estudar e traballar, eles a vivir; así foi como estudei en Somosaguas, na Universidade Complutense. Nese tempo naceu en min unha fame nova. Unha fame de voces distintas, de voces coas que me identificara, e que resultaron ser as voces de poetas novas, a nova poesía escrita por mulleres, como Luísa Castro, Ana Rosetti, Blanca Andreu... que abrollou en min outras olladas e me alimentou para seguir a escribir e a experimentar coa escrita, publicando os meus primeiros artigos na Revista Xermolos de Guitiriz.
Tiveron que pasar moitos anos e moita vida adicada á faceta profesional como traballadora social da sanidade, primeiro no Ferrol e logo na Coruña, até que volvín á escrita dun xeito consciente e intencionado, xa entrado o século XXI. Nese tempo licencieime en Socioloxía na Universidade da Coruña, onde tiven a sorte de ter destacadas mestras do feminismo, como Rosa Cobo e Ana de Miguel. Sigo a traballar no Complexo Hospitalario Universitario A Coruña.
A volta á escrita chegou en forma de memoria pracenteira, aínda que nunca se fora de todo, e como necesidade de expresar a dor da columna partida, facendo acubillo no poema e no papel, de xeito que xa nunca máis a deixei escapar do meu carón. Foi meu primo Ovidio Campello, home valente, galeguista comprometido coa Terra e coa política e o sindicalismo no País Vasco, quen me trouxo a convocatoria do “V Certame de poesía da Irmandade de Centros Galegos de Euskadi”, animándome a presentarme. Eu por compromiso coa súa querenza mais sen dicirllo sequera, presentei dous poemarios, resultando gañador “Muller”, o que me apoderou para seguir a escribir e me serviu de acicate para abrirme ao espazo público como poeta.
A miña intensa relación co país romanés durante máis dunha década, dende a caída da ditadura de Ceaucescu até principios do século XXI, levoume a Herta Müller. A súa escrita apresoume fondamente, vinculando o Banato con Galicia, e facendo Romanía miña a través do sangrado e da traxedia que nos achega a súa prosa poética, que tan ben reflicte a vida e a xente desposuída. Ela teceu en min a pel da miña segunda matria.
No 2009, cando xa naceran os meus fillos Pedro e Mateo, sae á luz o meu primeiro poemario, Do corazón da terra, que prologa Pilar Pallarés, publicado pola Fundación Manuel María, da man de Alfonso Blanco.
Vinculada cos Encontros de Pintura e Poesía que vivificaba Tino Poza en Culleredo, concello no que vivo, publico algúns poemas como a plaquette Do xardín que agora pisas no 2010, cando naceu a miña filla Simona. No ano 2015, co selo de Espiral Maior que dirixe Miguel Anxo Fernán-Vello, publico o poemario Inventario do prohibido, que prologa Eva Veiga.
Algún poema meu foi musicado, como “Inventario do prohibido” por Sonia Lebedinsky no seu álbum Deserto de centos, e “Voces sen voz” por Sandra Tenreiro en Infu Sons.
Membra fundadora da NPG (Nova Poesía Guitirica) xunto con Antón de Guizán, Pastora Veres e outras mozas e mozos vencellados con Guitiriz; movemento que xurde arredor da figura de X. M. Díaz Castro, como un xeito de participación comunitaria das letras e alicerce que mantén a miña raigame coa terra.
OBRA INDIVIDUAL
Do corazón da terra. Ed. Fundación Manuel María. 2009
Inventario do prohibido. Espiral Maior. 2015
Ben sabe o mar que posúo o botín das piratas. Dombate, Editorial Galaxia. 2022
OBRA COLECTIVA
Plaquette Do xardín que agora pisas. III Encontro de Pintura e Poesía. Concellaría de Cultura do Concello de Culleredo. 2010
Patria obsidiana. Revista Multidisciplinar de insuficiencia cutánea aguda. Ed. Proyecto Lumbre. 2016
Na cerna do gran carballo. Libro “Poemas para Alfonso Blanco, pregoeiro da luz”. Concello de Guitiriz. 2018
Narrativa do verso. Revista dixital GaZeta Nº 1. Revista de Agrupacións Poéticas de Base. www.npggazeta.gal. 2020
[Novembro de 2022]
