Para ser a hora que era, o Linterna non estaba nada baleiro. Claro que tiña un público moi distinto do que enchía, polas tardes, os híbridos de moda: e tamén, desde logo, moito menos numeroso. Para empezar, non había ningunha muller. Aos híbridos da tarde ía todo o mundo. No Linterna, polo menos a tales horas, desembocaba un público autoseleccionado. Alí metíanse os bebedores e noctívagos irremediables, simplemente, penso eu, porque era o menos malo dos refuxios con que podían contar -ou quizais o único co que podían contar. Aínda que non descarto tampouco que as particulares biografías dos seus donos fosen, polo menos inconscientemente, un escuro atractivo máis para os clientes do Linterna.
     Malia todo, había coincidencias, como era natural. Por exemplo, nun extremo do local, case pegado á parede, falaba o céreo propietario do terrible pastor alemán e da pistola calibre 9 largo cun grupo no que me pareceu que só quedaba un dos seus anteriores acompañantes. Porque esta era outra particularidade: a clientela do Linterna estaba distribuída en grupos de tres ou catro.
     Á diferencia no público, correspondíalle, desde logo, unha diferencia no local. En efecto, o Linterna non era un híbrido. Era, sen lugar a dúbidas, unha tasca; aínda que non enxebre, senón sofisticada, un tanto modernista, un tanto falsa. Tiña as paredes moi brancas; e o mostrador, os estantes para as bebidas -había toda clase de bebidas, sen predominio do viño; outra diferencia coas tascas auténticas-, as mesas, as sillas, de cor marrón escura e dun estilo totalmente baleiro, dun estilo plenamente coincidente coa total ausencia de estilo, aínda conservaban o aspecto de teren sido recentemente estreados. Nunha das paredes había un debuxo dun simbolismo demasiado directo: o perfil dun vello levando, larpeiro, unha cunca de viño aos labios. De todas maneiras, quero subliñar que o Linterna non pretendía desempeñar funcións de cafetería, e esta é a razón pola que non o califiquei de híbrido. Se alguén tiña ganas de café, por exemplo, alí non podía satisfacelas. Alí só daban alcohol.
     Atendendo detrás do mostrador aos clientes, estaban un fraco e descolorido rapaz, que era, con moito, o que traballaba máis, e un home de mesto bigote e aspecto tristeiro. De ter que identificalo como un dos dous propietarios, o neto de Manuel de Reiriz que alumara a escena do asasinato da súa avoa termando da lanterna ou o, en medio de todo, afortunado cómplice dos "atracadores" da postguerra, eu inclinaríame, sen vacilar, e tendo en conta a idade que aparentaba, polo primeiro -e efectivamente: acertaría, como despois souben.
     A través da brétema do fume do tabaco, Zhivago (porque era o único que realmente os buscaba) descubriunos aos dous, ao Barbas e mais ao Fangio: estaban nun grupo coral, no que xa non figuraba nin Cabude nin Muíños. Entoaban, tódolos do grupo, vulgares cancións-romance e, por iso mesmo, fermosamente anacrónicas, que trataban de soldados rasos, lentas, interminables, monocordes; entre elas, unha típica de soldados de antigas quintas a punto de se licenciaren:

     De vez en cando había que recomenzar, porque algún do coro desafinaba demasiado ou ía a destempo.

     E logo, o estribillo, que era onde o coro demostraba tódalas súas facultades en canto a potencia de voz:

     Tamén cantaron esta letra, que, segundo Lier, cantaban tódalas tardes os soldados acuartelados na Vila, a primeiros da década dos corenta, cando pasaban camiño do río:

     Pero estou alterando, en contra do meu costume, a orde cronolóxica. Porque o certo é que, no intre da nosa chegada, o Barbas estaba cantando unha canción que non era de soldados; era unha canción popular, folk-surrealista e mesmo rabelaisiana que, en adaptación, sen dúbida, do propio Barbas, protagonizaba o crego de Sanmamede:

     Así que o descubriu, Zhivago, desde o noso grupo, empezou a acenarlle ao Barbas para que viñese; mais o Barbas tomou o seu tempo. Por fin, veu onda nós, arrastrando os pés, e co vaso de viño na man. Non quero dicir, así e todo, que estivese bébedo. Non. Seguía dándome, como horas antes, na terraza do Café España, a impresión de estar no seu punto, no seu estado ideal, por así dicilo; aínda que agora un estado ideal, se é posible, máis intenso e perfecto.
     -¡A ver, hombre! -díxolle Zhivago, cando o tivo dediante, entre recriminatorio e suplicatorio.
     E preguntoulle que pasara coa mesa.
     -¿Coa mesa?
     O Barbas contestou, pois, con outra pregunta como se a pregunta de Zhivago o collese por sorpresa. E seguramente era así. De súpeto, volveuse cara ao grupo que acababa de abandonar -que naturalmente, seguía en plan coral- e chamou varias veces por Fangio. Fangio cruzou a distancia ata nós coxeando coa dificultade de sempre, ou quizais con máis. Curiosamente, o primeiro que fixo non foi preguntarlle ao Barbas que quería, senón disculparse incongruentemente ante Nestor.
Insistía en que non se enteirara de nada ata despois.
     -¡Puede creerme, D.Nestor!
     Falaba coa reverencial humildade do can apaleado que sabe que a humildade poucas veces o librou de paus; pero era, en fin de contas, unha humildade natural e sincera. Tiña as meixelas acesas, suma, supuxen, da súa timidez ante Nestor mais o viño que levaba bebido. Os seus ollos cansos detrás das gafas eran tamén azuis, fixeime agora, coma os do Barbas; e o letreiro de Kentucky University da súa blusa destacaba no Linterna máis glorioso que nunca.
     Os freos do coche de liña estaban en perfecto estado, seguiu dicindo.
     -Pero xa sabe que a este -sinalou ao Barbas- cando lle da por aí...Pero pode crerme, D.Nestor, que eu non souben nada ata despois...
     Sen dúbida, para o pobre do Fangio D. Nestor era un ser moi alto, unha especie de deus, e, polo tanto, podía despregar tanto unha xustiza terrible como magnánima misericordia. Pero el estaba convencido, pareceume a min, de que, por sorte, e tamén por excepción, en aquel deus concreto, D. Nestor, a misericordia era máis probable que a xustiza.
     Pero a verdad é que nin Nestor, nin ningún de entre nós, sabía de que estaba falando Fangio. Nestor expresouno ben claramente:
     -A min, como se me falases en chino -díxolle a Fangio sen acedume, ao contrario: con simpatía.
     O Barbas, que permanecera ollando para Fangio como se fose un bicho enigmático mentres este presentaba ante Nestor aquelas disculpas sen sentido, preguntoulle agora apremiante:
     -A ver, ¿que pasou coa mesa?
     Fangio respondeu cun xesto que me causou moita gracia: fixo o sinal da cruz exclamando: ¡Ave María Purísima!, mesmamente coma o Manuel de Reiriz, pensei, a quen Nestor acababa de describir como derradeiro, e xa anacrónico no seu tempo, exclamante masculino do País de tales xaculatorias.
     -¡Pero ti! -empezou a balbucir despois-. ¡Ai, D. Julio, que tolo está este home! -agregou Fangio, dirixíndose a Zhivago nun ton de inxenuidade sorprendentemente auténtico; era a primeira vez, por outra parte, que alguén lle chamaba a Zhivago "D. Julio" na miña presencia.
     -Pero ¿que pasou coa mesa? -insistiu o Barbas.
     -¡Pero ti...!
     Fangio miraba para o Barbas con asombrada incredulidade, verdadeiramente escandalizado.
     -¡Pero ti...! ¡Ai, me cago na mar salada! ¿Pero logo non viñeches ti comigo e non levamos a mesa xuntos? ¡E ben que protestabas polo traballo que nos deu!
     -¿Eu?
     -¡Ti, claro que si, ti!, entón ¿quen ía ser, se non? ¿E logo non dixo Dª Anuncia...?
     Non puido seguir, porque o Barbas interrompeuno:
     -¿Eu? ¡Non estou nada seguro!
     Seguidamente, o Barbas volveuse cara Zhivago, que atendía expectante ao desenrolo de aquel estraño diálogo. Díxolle:
     -Hai que ir ata aló.
     -¿Al River Club? ¿Vamos al River Club? -preguntaba Zhivago sen comprender nada ben o que estaba pasando; Lier, Nestor e mais eu estabamos agora un pouco en segunda fila: Lier e Nestor falaban entre eles moi baixo, non sei de que (a música coral soaba agora máis forte).
     -Pero o primeiro é o "platillo volante" -dixo de súpeto o Barbas.
     Non sei se aquelas palabras caeron sobre Zhivago coma un xerro de auga fría. Quizas foi para se animar el mesmo polo que tratou de nos animar a nós. Penso decididamente que si.
     -¿No os animais? -dicíanos, esperanzado e case como pedindo auxilio-. ¿Vamos a ver el "platillo" ese?
     -Pois se hai que ir, imos -contestou Lier con irónica resolución.
     Seguramente, Lier estaba decidido a aproveitar tódalas oportunidades que lle ofrecesen. Disposto a disfrutar todo o posible do feito de ter toda a familia fóra.
     -Ademais, esta noite hai terremoto -anunciou seguidamente o Barbas. E logo, dirixíndose a Zhivago, aconselloulle: -Non te deites cedo.
     -¡Terremoto! -repetía Fangio, dobrándose pola cintura coa risa-. ¡Ai, que tolo está este cabrón!
     -¡Hai terremoto! ¿E logo por que pensas que se tirou ao tren a... a...? -non lle saíu o nome-. ¿E non oíches como ladran hoxe os cans?
     O Barbas seguía dirixíndose a Zhivago, sen facer o menor caso da risa nin dos comentarios de Fangio.
     -Esta noite hai terremoto, dígocho eu, que estiven en Venezuela, e sei moi ben o que é un terremoto; non te deites cedo e vente comigo.
     -¡Nada, hombre, nada; no te preocupes; vamos allá! -dixo Zhivago, decidido e valente desque sabía que Lier, polo menos, o acompañaba.
     Lier quixo alistarnos tamén a Nestor e a min, pero non atopou o terreo propicio.
     -Eu prefiro que o terremoto me colla na cama -bromeaba Nestor.
     -¿Non te irás deitar hoxe tan cedo? -preguntoulle Lier como alarmado.
     -Home, tan cedo non, pero espero que o terremoto non sexa tan inminente; espero que non veña tan rápido -contestou Nestor, sempre bromeando.
     Logo, Lier preguntoume a min cando me ía.
     -Mañá. Pero terei que vir outra vez dentro duns días -engadín.
     -Mañá ¿a que hora?
     -Despois de xantar.
     -Home, pois podías pasar polo España arredor das dúas, dúas e cuarto, e imos comer xuntos outra vez. Pero mañá, a outro sitio.
     Recente aínda o banquete da cea, non me atraía moito a perspectiva dun próximo banquete. Díxenlle, polo tanto, a Lier que, se me quedaba tempo, pasaría polo España; pero que, realmente, en vista do que tiña que facer pola mañá (que, de feito, pouco máis era que ir recoller o magnetofón á casa de Zhivago), dubidaba que me quedase.
     -Eu xa sabes que esta temporada como sempre fóra da casa -agregou Lier de todas maneiras, quizais coa esperanza de que así tivese eu menos reparos en acompañalo.
     Cando Nestor e eu saiamos do Linterna, o grupo do que arrincaramos ao Barbas e a Fangio seguía co repertorio de soldados de décadas pretéritas: non sei ben se a canción que cantaban agora era aquela tan poética, procedente do servicio militar ferroviario, que di:

     A brétema do fume de tabaco era cada vez máis densa. Parecíame que, durante todo o tempo que permaneceramos nel, o Linterna non gañara ningún novo cliente; mais tamén é verdade que non perdera ningún dos que xa tiña dentro. Por outra parte, nin Nestor nin ningún dos demais volvera acordarse da tenda de campaña de xunta ao River Club.