Eso de Xerais é máis unha cousa,a,a do meu home, que é un bibliómano terrible de de libros, sempre lle gustaron moito, e,e,e traballaba en Anaya, el chamárono estaba dando clase, pero chamárono para Anaya si quería ser o delegado d'aquí, que cando marchou o delegado, dixo: "Delegado non, pero bueno". É que empezaba daquela a EXB a impoñerse entonces claro era un mundo de libros, a organizar un pouco, sobre todo darlle charlas aos mestres para imbuílos de que había que, como había que esplicar as novas materias, os libros que eran máis participativos. Entonces entrou en Anaya, i claro estando en Anaya viu que todo era en castelán que aquel mundo, i xa desde Anaya empezou a facer libros en galego. Fixo uns libros que se chamaba Lúa nova, Lúa nova 1, 2 e 3; eu incluso fixen fixen un, non sei si foi o 3 ou, xa non m'acordo, eran libros de leturas en galego, escollíase leturas de,e,e incluso algún conto tamén popular, i logo con actividades debaixo.
O libro que fixen eu, túveno que retirar porque houbo unha denuncia de,e,e bueno, u,u,un un periodista da Coruña, un tal Caparrós, i de la condesa de Fenosa, porque colléramos un testo de,e,e Bermejo, de Santiago, dun catedrático de Santiago, que criticaba as centrales nucleares, entonces puxemos o testo alí. I logo había un conto de Risco que era que decía, o do trasno, que levaba unha ovella no,o,o no pescozo, i que a ovella lle molestaba, i decía: "Ponte do outro lado que...". Decíalle a ovella: "Que me estás mancando os collóns". Entón/ o Caparrós, posiblemente inducido pola marquesa, sacou un artigo na Voz, decindo que "Un conto que le enseñaba a los niños unas cosas terribles y palabras oscenas y, además, pues atentando contra la,a,a el progreso, las centrales".
E a ver si convencía ao dono de,e,e de Anaya, ao Germán, de que montara unha editorial galega, de que había que montar unha editorial, que iba ser o futuro, iba ser importante porque había que impoñer o galego nas escolas i tal i cual. Primeiro díxolle que no, que no, entonces dixo: "Bueno pois eu volvo ao ensino, no, xa non sigo aquí, en Anaya non me interesa". I marchó. I aos poucos meses, chámao e dille: "Mira, retomei aquela historia e tal, e,e,e creo que si que vamos a montar unha editorial". Xa montaran unha en Cataluña. "Porque xa acabamos de montar unha en Cataluña e tal parécenos que tamén en Galicia i tal".
E,e,e i así, acordaron, mui ben. "Ti vas de director, presidente do consello de administración". Puxéronme a min de secretaria do consello de administración, el non quería figurar, o Germán, e,e,e fixeron aí as historias i,i,i e moi ben, i todo foi adiante, un traballo increíble. Non sei si, acaban de morrer os os dous primeiros traballadores e,e,e i a outra terceira tamén, que foi Manolo Batán, que era un era de Lugo, e de e foi un dos primeiros vendedores que entrou na editorial, i o outro, Roberto Pérez Pardo, que e,e,e traballou con Xulián nos primeiros pasos, incluso na nosa casa, alá en Camelias, que era de comercial. Bueno, primeiro facía de todo, incluso el sabía francés i traduciu un libro sobre o Camiño de Santiago, i así. I así empezaron, despois Xela, i Xela foi a terceira.
E,e,e empezaron os tres i foi para adiante tacatá tacatá, logo contataron con un grupo de,e,e d'alá de Ferrol, da zona de Ferrol, Avantar, que é donde estaba Lastra i outro xente mui boa que non querían libros de testo, entonces traballaban entre eles, entre os mestres preparaban testos i logo traballábanos cos rapaces. Eran contra os libros de testo. I Xulián quería facer libros de testo, e díxolle o Santamarina, o Antón: "Mira, fala con estes que estes son mui bos e tal". I alá foi. "No no no non queremos libros non queremos facer nada non queremos nada". Pero este. Volveu: " Mira, que estes son, facedes podedes facer como queirades tacatá tacatá". Convenceunos. I ao final, alá, viñeron, maquetaban na nosa casa alá nas Camelias, acórdome, estaban día e noite, as fins de semana; eu dáballes cafés, foi un un comenzo tamén simpático porque bueno fixémonos amigos, Agustín Fernández Paz, Agustín, Lastra i as mulleres, Inma e Marga eran así, os un pouco os diretores. Despois había outra xente que que eu xa non controlo ben, pero alí estaban na casa facendo os libros, peghando, daquela non había aínda grandes ordenadores, eran, i entonces pegaban, veña, colaban aquí, esta pa maquetar, i así foron facendo o noso galego. Foi un ésito, un ésito enorme, venderon, bueno, repar/ Manolo Batán vendeuno por todos os colexios, iban tamén aquí, contrataban así xente para que fora, i eran libros mui mui bonitos porque bueno tiñan moita idea xa xa traballaran moito, Agustín tamén sabía como facelo, cando non había testos adecuados ao tema, facíao, escribíao Agustín e,e,e e bueno, tuveron moito ésito.
Realmente era o que tiña a,a,a a sinatura, i tal i conseguiuno. Pero xa empezaron as fricións co cos de Anaya. Os de Anaya debían de facer as trafucadas todas do mundo, porque si non non se lle ocurre, e,e,e entonces empezaron as fricións, i aos cinco anos dixo: "Eu non aguanto máis aquí nesto".
Quíxolle comprar a editorial, Xulián dixo: "Mira, recadamos diñeiro entre amigos". Xa tiña xente que lle daba diñeiro para comprala, pero,o,o que fixo o outro? Ampliou o capital, e nada. "No, no, aquí quedo eu con todo". Entonces, pois, así acabou a historia, bueno, acabou a historia para para nós, logo a,a,a a editorial chamou a Luis Mariño, primeiro, que case a afunde; despois veu o o Freixanes; despois Bragado, i así foi un pouco a historia, i bueno i foi pa diante pa diante sempre, i bueno, Xulián está encantado: "Fíxate cantos libros, cantos libros lle dei a ler ao mundo!". I tal, i eso. I ben. Lamentablemente pois que ahora está en mans de os franceses (...) Si. Bueno, pois i ademais creo que dun traficante de armas, tamén, que ten, aparte de libros, destas cousas, pois trafica con un unha desgracia. Como lle pasa tamén á editorial Hachette, i todo, que tamén a comprou este, i todas estas grandes editorias, unha pena enorme.
I esa foi así, mui resumida, a a historia de de Xerais que ti xa saberás moito desde a época de Bragado, si o coñeces, tamén mira como acabou el porque, pero bueno, este quería que/ quedar aquí en Galicia, decía: "Esta editorial ten que quedar en Galicia porque esta é nosa, e fíxena eu, i tal". Pero nada nada nada, o Germán mandaba aos gerifaltes aqueles i, bueno, casi nos meten un paquete, tuvo levou íbano levar ao ao xuício porque lle pediu (...) Xulián rexistrara as marcas ao seu nome, Vento branco, non sei como era, Grandes mestres tal, i estaban ao seu nome, i estábanse pagando, claro, cos cartos da editorial, pero el quixo recuperalas, dixo: "No, no, as marcas son miñas porque están ao meu nome". E, posiblemente, en teoría, podería ser, pero eles tiñan moito poder, tiñan grandes avogados, entonces foi a un a un avogado, e díxolle: "Mira, si queres, levámolo a un pleito, pero vas perder porque,e,e estes teñen moita forza". Dixo: "Bueno, pois que leven todo". I así acabou, lamentablemente, i claro, deulle rabia que a editorial non quedase aquí.
Autor/a da transcrición: e~xenio