Pontevedra Ficción

Obradoiro de creación literaria

A cargo da escritora Elena Gallego Abad e cunha lección maxistral a cargo de José Benito García Iglesias.

Dragóns fantásticos, horribles crimes, apaixonados romances... Todo é posible en Pontevedra. As rúas da cidade, os seus edificios emblemáticos e os seus recunchos esquecidos poden converterse en territorio de novela, permitindo que a creación literaria as transforme ata os límites do maxín.

Neste obradoiro, Elena Gallego Abad conducirá as persoas participantes polos labirintos da escritura creativa e poderán materializar o soño de convertérense en escritoras ou escritores ambientando os seus propios relatos en escenarios, reais ou imaxinarios, da cidade. A creadora da saga literaria Dragal e a novela Sete Caveiras compartirá algúns dos segredos da súa adictiva narrativa, converténdose en cómplice e guiando os trazos desta aventura.

O reto? Coñecer as claves básicas da creación literaria e descubrir as súas potencialidades, materializando un proxecto propio ao remate do obradoiro.

Todas as sesións pretenden desenvolverse cunha estrutura dinámica e amena. A primeira xornada, de presentación, servirá para fixar os obxectivos persoais de todos os participantes. Con este horizonte, as distintas sesións propiciarán o achegamento a diversas obras de narrativa a través da súa lectura, a realización de exercicios de creación literaria, contarán cun apartado teórico (xéneros, temáticas, técnicas narrativas...) e un último apartado de análise e crítica.
O obradoiro contará coa participación do escritor e investigador José Benito García, divulgador da historia local pontevedresa.

Mostras do traballo das persoas participantes

Rocío Cea

Aquí estou, conservando a aparencia de cando estaba vivo; noutras palabras: disecado, a carón dunha praza inmensa, notoria e atribulada de xente e que non son capaz de ver. Só podo describila a través do que escoito e do que percibo, porque o trato foi o de conservar a alma e percibir todas as impresións do mundo mundial agás a vista.
Aínda que loro, son un lobo solitario exposto ó mundo nunha zona peonil.
Detrás de min, un Banco Santander e un Multiópticas Gómez. Cantas veces o de «Impresionante praza!» unido a un pechar de portas da óptica ou un «Puf! Que frío nesta praza!» cando alguén sae do banco. 
Á miña dereita, érguese a igrexa da Peregrina, símbolo da cidade onde vivín e cuxa planta, souben hai pouco grazas a dous turistas estremeños, ten forma de vieira. Non é que me interese moito o estilo nin a igrexa, pero polo visto ten o seu encanto. A min o que me produce máis encanto son as escaleiras que están ó lado, separando a igrexa dunha axencia de viaxes El Corte Inglés, ou a fonte que está diante do lugar de culto.
En fin… fronte a min, unha rúa peonil que baixa cara á praza da Ferrería, que prefiro á que estou porque percibo una fragrancia a camelias que me recordan a simpatía coa que me miraba na antiga botica a fina flor da sociedade pontevedresa. A fragrancia a camelias é tenue, porque están lonxe de min.
Á miña esquerda, unha rúa interminable con comercios e máis comercios, algo que me cansa e que non me produce moita simpatía, porque me gusta que a xente quede onda min e así sei dos últimos ruxeruxes da vila.

Ravachol

María Conde

Hai once anos que as miñas plumas de ferro vos contemplan, pero na realidade a miña alma leva máis dun século observándovos desde esta privilexiada esquina da praza. Aínda hai xente (soe ser de fóra de Pontevedra) que se sorprende de que me dedicasen unha estatua, pero en canto coñecen a miña historia e como afectou a miña morte aos pontevedreses de 1913, xa non hai volta atrás. A miña insolencia de entón (agora cando me representan xa é outra cousa), e as anécdotas que protagonicei e das que fun testemuña na botica que rexentaba o meu dono, Don Perfecto Feijoo, ben merecen este recoñecemento.
Teño a mesma vista que hai 114 anos. Á altura dos meus ollos xorden as vidreiras do santuario da Peregrina, o que dá nome a esta praza. Todo o mundo coñece a singularidade da súa forma de vieira, os seus pináculos e as figuras da súa fachada, incluso eses visitantes que chegan con bastóns despois de camiñar desde Portugal na súa ruta a Santiago (xa hai que ter fe). Aínda que non todos están tan atentos coma min aos retrasos do seu reloxo. É imposible mantelo en hora. Xa o intentou o anterior enxeñeiro municipal, que se encargaba da súa posta a punto. O seu relevo no Concello fai o que pode, pero o adianto ou o retraso non hai forma de paralos no tempo. Iso si, en fin de ano, agora que tamén comeza a estar de moda tomar as uvas na rúa, seguro que se coidan de que non haxa fallo.
Ao carón do que era a miña botica hai hoxe un banco. E enfronte, unha xoiería con tres xeracións as súas costas. É curioso o diñeiro que move esta praza. Aínda lembro o arrecendo dos pasteis de La Duquesita e o cheiro dos xornais atados que á primeira mañá chegaban ao antigo quiosco. Hoxe foron substituídos por outros negocios. Pero se son sincero, esta praza ten tanta ou máis vida que daquela. Non hai acontecemento importante na cidade que non pase por este lugar: desde o Entroido que me inmortalizou a calquera manifestación de protesta, pasando pola cabalgata dos Reis Magos ou as procesións de Semana Santa. Se hai que facer unha demostración de baile, sexa danza clásica ou breakdance, qué mellor que a praza da Peregrina. Se hai que tocar, sexa a gaita ou o teclado, non hai mellor escenario. A de conversacións que sigo escoitando. Encántame as facianas de incredulidade que provoca a guía municipal cando se para ante a miña figura para explicarlles a miña curiosa historia aos turistas ou aos escolares dos colexios. A miña praza é o voso quilómetro cero, pontevedreses. Seguirei atento ás vosas discusións, aos vosos rápidos pasos e ás reaccións que suscita a miña antiga verborrea entre quen me visita. Que se me deixasen de novo…

César Rodríguez Dorado

Dende a posición na que estaba, o paxaro non era capaz de ver demasiadas cousas. Petrificado, xa había tempo, toda a súa diversión era ver como cambiaba o mundo ao seu redor. Sen embargo, cando tes todo o tempo do mundo deixas de ver as cousas da mesma forma.
Por aquel intre, sendo aínda unha estatua nova, recompilara todo o que había ao seu redor. Un banco estaba situado detrás de si. Só podía velo ás veces, dado que estaba situado nas súas costas, e tiña que esperar a que chovese durante varios días para albiscar, nun intre, como o reflexo aparecía e esvaecía nun momento.
En calquera caso, podía ver sen problemas o maxestoso edificio que ficaba diante del. Dende que fora levado a esa praza estivera esmiuzando parte a parte a igrexa que dominaba o lugar. Dúas torres con campás alzábanse enriba da mesma e, nunha delas, podía ver un reloxo que xiraba a toda velocidade co paso das horas. Unha estatua ofrecíalle unha copa todo o tempo, pero, sabendo como son os humanos ás veces, el non ía caer na trampa. Seguro que lle mandaba unha labazada co pau que levaba na outra man. Inda así, ás veces, desexaba subir ata alí e ver toda a cidade. Seguro que había unhas boas vistas!
Máis abaixo, inda que máis aburridas, tres estatuas gardaban a entrada do edificio. «Seguro que en calquera momento baixan e comezan a repartir leña entre as persoas que fan escándalo», pensaba o paxaro mentres as miraba, sempre na mesma posición. Todas elas levaban paus e, sen dúbida, dábanlle máis medo que a estatua de arriba. 
Por último, abaixo de todo, xusto enriba da fonte, ficaba o seu mellor amigo. Un mozo que parecía ter suxeito coas mans un extraterrestre. Durante o seu primeiro ano alí falara con el, dado que de todas as estatuas era a única que podía oílo. Nese intre contáralle que as estatuas só poden falar nos días de moito vento e que teñen que estar moi atentas, porque coa choiva se desganan todas, inda que iso a el non lle pasaría, pois estaba feito doutra caste. Tamén falara de tempos atrás, séculos humanos, e historias pasadas, mantendo os pensamentos ocupados na eternidade que os agardaba. Sen dúbida, cando levase tanto tempo coma eles alí, podería contar esas historias a algunha estatua nova.

Patricia Castro

O vello Ravachol sería un excelente youtuber dos nosos días, alguén tan irreverente, con sentido do humor e por riba sendo un animal.... xa estou a imaxinar.
Ben seguro que se faría famoso a través dun vídeo viral: “preme aquí e non darás creto do que fai este paxaro ao pasar uns cregos ao seu carón.”
Dende o seu posto na zona da Praza da Peregrina daría boa conta de toda a xente que pasa diariamente. Os peregrinos e visitantes que agora se dedican a subir fotos ao Instagram con calquera cousa típica de alí por onde pasan, pagarían ben seguro por facer unha instantánea co famoso loro, iso si, previo pago de 1 € por lambetada. E a ver quen ten o atrevemento de lle dicir non ao loro; se non lle desen de comer ben seguro que os poría pingando, entre insultos e “se collo a vara…”.
As que terían que ter coidado co animal serían as mulleres, pois é ben coñecido que Ravachol non era precisamente un exemplo de virtudes e comentarios agradables co sexo feminino. Mais agora que o penso... quen debería ter coidado sería o propio animal... pois algunha amiga miña, sen ir máis lonxe, despois de comentarios como os que lle fixo a Emilia Pardo Bazán, non tería reparo en arrincarlle máis dunha pluma do cu.
O que con certeza sería aplaudido nas redes é a capacidade do loro por insultar os políticos e soltarlles lindezas coma “ladróns” ou “lambóns”, insultos que pese á cantidade de anos que pasaron estarían moi vixentes nos representantes dos nosos días, mais coido que os nosos políticos están xa tan acostumados que non lles farían dano.
E, por último, o Ravachol faría as delicias dos nenos e nenas que de camiño ou volta dos colexios ou das actividades, farían unha gravación diaria das andanzas do loro para subilo no Snapchat. Pobre animal, chamaría polo seu amo para que o sacase de contado da rúa ao cabo de dous días... mais ao mellor non, tal vez lle gustase a popularidade, quen sabe, un bo perfil de Facebook, uns comentarios graciosos en Twitter... e xa temos un ídolo de masas, Ravachol for president ... ou non?
Sexa como for, a min gustaríame unha webcam dende a perspectiva de Ravachol, onde se poida observar a variada fauna humana que todos os días transita polas rúas da cidade: “Mira Pontevedra dende os ollos do loro máis famoso do mundo”. A cidade do Teucro dende a ollada máis desvergonzada, coa posibilidade de ter un pequeno altofalante para que puidesen repetir as súas famosas frases, xa sería xenial, mais coido que durarían ben pouco a cámara e o altofalante nos días de hoxe.

María Argibay

Ravachol observa a Peregrina

Cando te vexo non podo evitar pensar: pero mira que estás fea con tanto monicreque pola parede! Pedra, pedra e máis pedra. Para que queres tanta altura? Para que tes eses balcóns aló arriba se ninguén sobe? Por que te fixeron en forma de vieira se non tes unha vianda dentro que se poida comer? Que ben me sentaba a min unha vieiriña ao forno despois desta semana de loucura, de festa, de tanta xente a tocarme e a tirarme fotos. Ves? Hai uns días no ano no nos que eu teño máis protagonismo ca ti, aínda que sexa máis cativiño e teña menos antigüidade. 
Pero aínda que me pese, teño que recoñecer que te prefiro ás vistas que teño polo ollo esquerdo… Esas si que son ben feas! E ti, que me coñeciches en vida, ben sabes que o que che estou a dicir son sinxelos piropos con todo o que che teño soltado por este peteiro de ouro!
Certa envexa teño, si, pola túa grandiosidade, pola túa maxestosidade, pola túa historia, por todos os sucesos que viches acontecer en Pontevedra en todos estes anos. Pero sabes que che digo? Que o cariño da xente nunca o vas sentir coma min! Ou acaso alguén foi quen de arrodearte cos seus brazos para darche unha aperta?

Eduardo Campos

Con ollo de papagaio
Historia de 13 capítulos da que só se escribiron o primeiro e o último

1 - Onde un papagaio deslinguado se presenta en sociedade
Supoño que moitos dos lectores opinarán que non está ben que un papagaio ande a contar as súas cousas, os seus retrincos  como diría o amigo Castelao , pero como xa saberán moitos dos que lean estas crónicas, non son eu, o paxaro que todos coñecedes como Ravachol, residente da Farmacia de Don Perfecto Feijoo, un papagaio que se deixe levar por convencionalismos.
Non calei nin cando don Perfecto me ameazaba con coller a vara e non vou calar agora que teño tanto que dicir; se ata chamei puta a Dona Emilia Pardo Bazán! Aínda que para servos sincero, desa volta paseime, as putas da Moureira non visten tan mal, sonlles moito máis finas.
A cousa é que teño que confesar un segredo: ser papagaio non ten nada de divertido pero eu, en particular, pásoo ben. Serían vostedes felices sempre metidos nunha gaiola? Non. Por iso paso o día coas miñas burlas e brincadeiras, porque a un papagaio perdoáselle todo, ata ser un desvergoñado faltón.
Perdóenme un momento, que ven xente e o vello bigotudo estará botando unha soneca na botica, digo, a facer algunha cataplasma: «Don Perfeuto parroquia! Don Perfeuto parroquia!»
Saben? É o costume. Hai cousas que non se deixan de facer nin na morte. Como aqueles días nos que aburría tanto que inventaba que viñan clientes. Don Perfeuto saía como un raio dende a botica e cando descubría que non había ninguén, eu dicíalle «Picaches!», e ameazábame co conto da vara. Eu ría con insolencia, porque ben sabía que non sería quen de darlle un pau a un paxaro tan fermoso e caralludo. Non poden imaxinar como boto este conto en falla. Co paso dos anos ata se ten morriña dos paus no lombo.
Pero o que máis me entretiña era mirar a igrexa da Peregrina. Xa me contarán que outra cousa podería facer, xa que practicamente o único que había diante dos meus ollos era a praza coa fonte e, xusto detrás, o adro e a igrexa, coas súas dúas torres, simétricas, a cada lado.
Seina de memoria de mirar para ela: o lado de abaixo, feito de rectángulos e liñas rectas, resúltame dunha seriedade que se me fai aburrida, pero ten esas dúas pequenas fiestras que parecen os ollos de boi dun barco abaneado polo mar e que chaman por min para que vaia, voando, a espiar por elas como o cura furta as esmolas dos fieis. O lado de arriba é máis interesante, máis atrevido. Ten columnas e curvas e tamén están os meus compadres, os tres tan engaiolados como estaba eu. A diferenza é que eles tiñan máis vistas. 
Logo, se podo, pasada a media noite, preséntollelos en persoa, pero imos facendo tempo e voulles contando quen son. No medio está a Virxe Peregrina. Á súa dereita o Apóstolo Santiago e do outro o San Roque de Montpellier. A do cumio é Dona Alegoría da Fe, co seu cáliz e toda a súa noxenta fachenda. A min non me atura. Di que un papagaio non debería falar como un humano home e eu dígolle «Rabia Fe, rabia idea, abstracto conceeeeeito.» Ela queda calada, buscando o retruque que nunca atopa e apertando con tanta forza a copa que parece que vai escachala pola metade. En realidade Dona Fe é rabuda pero boa compañeira. Sempre vixía polos noctámbulos despistados que podan sorprendernos nun dos nosos faladoiros. Os do boticario son bos, pero resultan monótonos comparados cos nosos. Non os hai mellores! Abofé que Dona Emilia ou Don Ramón terían cortado unha man por asistir a un dos nosos segredos encontro; ben, se cadra Don Ramón a man  para unha que ten  non, pero a barba si. Eu ben lla tería cortado hai tempo, que non poden imaxinar os lectores o noxo que pode dar ese anaco de palla vella chea de migas e babas. Abofé que é bohemia!
Queren saber un segredo? Que non os enganen con iso de que a Fe é cega. Ela leva unha venda nos ollos pero, créanme, mírao todo.
Que se a eles tamén lles fago burla? Pois a verdade é que a eles tres non. Para alguén que teño para conversar seriamente, para alguén que me trata como un igual! Para iso xa teño as vellas que cheiran a alcanfor e aos corvos barbudos coas súas negras sotanas.
Os nosos faladoiros son noctámbulos. Precisan da escuridade e do silencio da noite. Raro é o día que a Virxe e o Apóstolo non baixan pola parede e se achegan á porta da botica. San Roque é máis pragmático. Nunca baixa, tan só senta no chan do seu oco. Di que lle gusta mirar as estrelas mentres falamos.
Tampouco é que sexa dos que máis din. O santo escoita, silencioso, dende o alto, e cando atopa algo importante que dicir, tuse lixeiramente e fala. Ten a habilidade da exactitude e opina que se un non ten nada bo que dicir, mellor fai calando a boca. Todo o contrario que os outros dous, que sempre falan e falan ata chegar á discusión alporizada e innecesaria. Penso que non se aturan. Ela, a Virxe, enténdese ben nos temas mundanos e filosóficos, e ten a afouteza necesaria para defenderse: non deixa que lle calen a boca nin precisa de cabaleiro andante. Por sorte, aínda que ela é só Virxe, ten unha paciencia de Santa. O peor é o Apóstolo, que ten falares de conde altaneiro e impaciente, e que sempre acaba por impor, testán, o seu criterio. É un estirado que ás veces se fai insoportable. Supoño que é que se dá aires por ter tan visitado enterramento. En realidade, os demais non o tomamos en serio porque tan só falamos por pracer, polo pracer de pasar o tempo.
O malo é que temos ao pesado do Teucro da fonte, que é un bárbaro que non ten oídos nin paciencia para tan filosóficas e elevadas discusións. Pailán ignorante que non sabe nin matar leóns! Traidor a Ilion nas tripas dun equino que só ten por gloria a fachenda de ser medio irmán de Áiax ou de estar a piques de matar ao seu propio primo Heitor! Eu pregúntolle por Zeus. E el anóxase, enfurécese, e entre centos de insultos aqueos dos que xa ninguén se lembra, sáenlle pola boca unha marea de harpías e espumallos que semella que na praza se abre unha fonte de sulfuros infernais. Daquela saben vostedes o que fai? Solta o león e estira os brazos coma se aínda tivese nas mans o arco que lle regalou Apolo. Pobre ignorante: na súa cabeza imaxina que atravesa cun dos seus certeiros dardos o corazón deste pobre e deslinguado papagaio. Pero eu ben sei que Zeus tamén, desta volta, tería roto a súa corda.
O bárbaro ten unha debilidade. O viño  licor dos deuses que di el. Pero xa me dirán os lectores de onde vai sacar viño un home de pedra. Non é tan sinxelo como se pode pensar.
—Taberneiro, un viño do ribeiro, por Zeus! E o taberneiro abofé que morrería alí mesmo co corazón saíndolle polo peito.
Non, non sería boa idea, pero por sorte para el todo nesta vida ten solución. Agás a estupidez, claro. Teucro, ademais de traidor e borracho tamén é un sucio ladrón. Polas noites entra na igrexa ás agachadas e róuballe ao cura o viño de misa. Logo volve ao seu oco e dorme o soño do alcol, sen importarlle nin o sacrilexio nin a resaca. E nós, reunidos ao redor da porta da botica, felices sen ter que aturar a voz brava e insoportable do arqueiro interrompendo constantemente os nosos falares.

13 - Onde un papagaio descobre que a vinganza é un prato frío pero tamén amargo
Como ben poden vostedes mirar polo que fun contando ata de agora, a miña vida na botica ao carón de Don Perfecto Feijoo foi de todo menos aburrida. Non quixera que pensen que son un papagaio sobrado de fachenda e que acaben dicindo de min que actúo con superioridade e vaidade. Pero, acaso a miña vida non dá para encher os doce capítulos coas súas correspondentes páxinas dun libro? Abofé, señoras e señores, que demostrado queda.
Non queda moito por contar da miña interesante vida agás o capítulo final, non menos interesante por ser o número trece. Ou se cadra si. Créanme, non son eu amigo de supersticións porque, de selo, como podería ter vivido vinte e dous anos nunha botica? Poden imaxinar os ilustrados lectores cantas mulleres entran ao día para mercar herbas contra o mal de ollo ou contra a Santa Compaña?
En calquera caso este último lance penso que é digno de contar, porque o día seguinte foi o 26 de xaneiro de 1913, e xa moitos de vostedes, pontevedreses de pro, dos que dan de beber a quen pasa, ben saberán o que aconteceu.
Pero aínda así a min gustaríame dar testemuño daquel último acto, e para iso teño que contarlles, asombrados lectores, o que aconteceu nove anos antes, nun faladoiro no que, coma sempre, tivo que ser Don Santiago Apóstolo o primeiro en falar. Penso que xa llelo contei antes: el, nunha actitude non exenta de soberbia, tense polo máis alto de todos nós e por iso se considera o único capacitado para comezar a falar. Acaso non ceara el a carón de Xesucristo? 
—E logo Señor Papagai, como andan as cousas pola botica agora que o noso ben querido farmacéutico vén de gravar un disco?
—Pois non está moi contento. Seica non quedou do seu gusto.
—Non quedou do seu gusto?
—Seica non. Nada máis entrar onte pola porta espetoume con ese aire científico que ten: «Ravachol, a calidade da reprodución sonora resulta insoportablemente deficiente». E pasou o día botando pestes de gramófonos e das gravacións sonoras. Pobre do que lle mencione á compañía Gramophone! Son case que bandoleiros de Serra Morena. «Dálles coa vara, Don Perfeuto!» —díxenlle eu e créame, Señor Apóstolo, que case son eu o que leva…
—Pobre home. Co ilusionado que se miraba.
—Por outro lado quedou abraiado coa cidade da Coruña; leva dous días que parece que só houbese que falar do Faro de Hércules ou da Praza de María Pita. As augas da praia de Riazor son as máis cristalinas e saudables do mundo. E a beleza das galerías acristaladas da Mariña non teñen comparación en toda a Galiza. Non o aturo, non o aturo!
A Virxe estivo calada ata ese momento. Escoitando en silencio.
—Pois a min teríame gustado ir á Coruña.
—Muller… a min tamén, xa ves, cheguei a Santiago e de alí non pasei.
—Teredes queixa os dous! Eu paso aquí o día na gaiola e queixádesvos do que non puidestes mirar. Ao menos vostede, Señor Apóstolo, coñece Xudea e Roma e tamén Santiago! E vostede, fermosa Peregrina, seica pasou algún tempo polo país luso! Pero eu…; vós, dende alí arriba aínda tendes boas vistas da cidade, pero eu…
—Escoitade. 
Todos calamos. Era, coa súa mística voz, dende o seu cumio, a estirada de Dona Fe, que normalmente non participaba nos faladoiros.
—Ben sabedes que non lle teño querer ao paxaro ese pero ten razón.
—Señorita Fe! Que ten vostede hoxe! Seica o aire frío das alturas lle está a sentar mal? Un paxaro coma min agradécelle a deferencia!
—Home, claro que a ten, pero cada un ten o seu  contestou San Roque, despois de tusir educadamente. Non porque Monsieur Ravachol non poda fuxir da súa gaiola vai ter que ocultar Mademoiselle Peregrina os seus desexos! Non ten que ver!
—Non digo que non, eu mesmo que moito teño viaxado sinto desexos de volver a Palestina, pero ben certo é que o noso papagaio é o que peor o leva de todos nós. A onde lle gustaría viaxar se puidese, Señor Ravachol?
—Pois ao mellor sorpréndoos coa miña inesperada resposta, ilustres amigos. Agora mesmo faría dúas viaxes. Unha longa e a outra curta.
—Conte, conte —interesouse o Apóstolo.
—Eu, como vostedes xa saberán, sonlles un papagaio galego. Nacín preto de Portugal nun pazo con altas palmeiras, e xa miran o ben que lles falo a lingua nai e os meus afinados modais. Pero de cando en vez tírame o fervor do sangue dos meus pais e gustaríame poder visitar as terras dos meus devanceiros.
—Ah! As Américas, amigo Ravachol, as Américas! Nesas terras si que non estivemos ningún dos tres  San Roque e a Dona Peregrina asentiron. Pero siga, descúlpeme que o interrompera.
—A viaxe curta é se cadra aínda máis sorprendente. Morro por poder voar ata a igrexa e poder mirar o que vostedes miran, por poder sobrevoala e saber como é por detrás, por poder visitala por dentro… levo vinte e dous anos admirando a mesma paisaxe día si e día tamén: a botica, a praza, a rúa Michelena, a rúa da Oliva e un anaco da Ferrería. E, como non, a igrexa, pero só a súa fachada. Do resto nada sei. E debín ser gato noutra vida, señores e señorita, porque a curiosidade cómeme por dentro.
A primeira que falou foi a Virxe.
—Nós tamén estamos tan atados coma vostede, Mestre Ravachol. Pouco podemos afastarnos da igrexa á que pertencemos. E entrar nela o que se di entrar, o único, o borracho do arqueiro.
—E agora que o dis, por onde anda hoxe o noso inepto amigo?
A pregunta do Apóstolo estaba cargada de noxo. Contestoulle a Virxe.
—Penso que volveu meterse na igrexa a roubarlle o viño ao cura.
—Corvo, corvo! Vaite de aí lambón!
—Un día esa besta de home vainos meter nunha lea gorda, xa llelo digo eu.
—Abofé que si, compañeiro Santiago. Ben, de que estabamos a falar?
—Da igrexa. A min gustaríame que me contarades como é dende alá arriba.
—Si, certo. Dicíalle que nós tampouco podemos mirar moito máis. Eu nunca entrei e penso que nin San Roque nin o Apóstolo o fixeron.
—Non, non —contestaron eles dous.
Seguiu falando San Roque.
—Eu teño escoitado que por dentro é fermosa. Ten forma redonda, columnas de mármore e unha cúpula redondeada moi ben feita.
—E lembrades cando trouxeron a pía da auga bendita? Lembro que os veciños falaban da cuncha de ostra, que a regalara un mariñeiro ou algo así.
—Almirante, querida Peregrina, Almirante Méndez Núñez. E esa cuncha inmensa non era de ostra que eu teño mirado centos de ostras: é unha vieira xigante!
—Grazas pola aclaración, estimado Zebedeo. Non sei que sería de nós sen a súa clarividencia! —a Virxe non estaba a ser, precisamente, agradecida.
—Veña, señorita, non sexa así. Todos sabemos que Santiago é un estirado pero non penso que o dixera por resabido. E por fóra? Como é por fóra?
—Estimado papagaio, mira vostede o símbolo que ten o noso ilustre amigo o Apóstolo no sombreiro?
—Si, miro, fermosa Peregrina. Vostede tamén o leva.
—Pois ten razón, xa nin o lembraba. Hai tanto tempo que non me miro nun espello!
—É a cuncha dunha vieira, non?
—Xusto, estimado papagaio, é vostede moi intelixente. E como tamén saberá, a vieira é o símbolo dos peregrinos que van a Santiago.
—Si, certo.
—Pois se a vieira é o símbolo dos peregrinos a Santiago e esta igrexa é chamada da Virxe Peregrina na miña honra, cal podería ser a súa forma?
—Estame dicindo, amiga miña, que ten forma de vieira?
—Pois si, así é. Se se decata, a fachada é redondeada. Mira vostede, amigo Ravachol, como as torres apuntan cada unha a un lado? Esa é a parte das orellas da cuncha. E a nave da igrexa é completamente redonda.
—Pois que curioso, non?
De súpeto escoitouse un berro. Do lado traseiro da igrexa, polo rueiro, apareceu Teucro, rápido coma un raio de Zeus e veloz coma o alado deus Mercurio.
—Calade pailáns, calade, que vén o cura!
—Pero que fixeches?
O Apóstolo non puido rematar. Aos poucos segundos chegou o cura, cos sebos subindo e baixando e a saia negra arremangada polos xeonllos e tratando de que non lle caese o barrete da gorda cacheira.
—Ao ladrón, ao ladrón! A min a garda urbana! A min o sereno! Que me rouban! Que me rouban!
Non tivo sorte. Teucro xa estaba no seu posto, enriba da fonte, agarrando máis ou menos o león. Pareceu mesmo que o ladrón se esfumara no aire. Pobre parvo corvo…, tíñao diante dos ollos, borracho coma se pasara a noite co mítico fauno Baco. O cura, decepcionado, marchou co rabo entre as pernas, arranxando a saia e soltando blasfemias que lle valerían unha pronta visita ao confesionario do convento de San Francisco.
Suspiramos todos de alivio agás San Roque, que se lle miraba que non ía ser quen de controlar o seu pronto proverbial.
—Ti es parvo, inútil aqueo? En que carallo estás pensando? Case nos descobren pola túa culpa!
—Cala santón cheo de merda! O cura ese non tiña xeito de collerme! Non naceu quen poida competir coa pericia e a habilidade do fillo de Telamón!
—Vas levar coa vara, Teucro! Vas levar coa vara!
—Pericia e habilidade! Ti non sabes o que dis! Teu pai renegaría de ti. E a túa nai e o seu irmán Príamo, ao que con tan malas artes traizoaches, cuspirían en cada terra maldicida polos teus pés!
—Mala filla da María Magdalena! Quen che ensinou a falar así? Tes sorte de que xa non somos de carne, que se non íache ensinar eu o que vale a vara dun Aqueo!
—Monsieur Teucro, non me parecen apropiadas esas maneiras dun heroe como…
—Cala xa, can gavacho! E tapa esa perna, que pareces un efeminado!
—Arqueiro, teña un pouco de decencia. Non pode dirixirse con eses aires a un Santo da Igrexa Católica de Roma!
—Roma! merda pestilente de cidade! Ti non sabes nada de Roma, porco xudeu.
—Teucro, aqueo, traidor, pailán, rabo de can… Vas levar coa vara!!
Amados lectores, decatádevos de que no meu relato sálvovos de ter que ler como o arqueiro enchía o seu falar de inintelixibles insultos en grego. A regueifa foi subindo de ton ata que por fin o Apóstolo fixo que calase.
—Vós, montes de merda, non podedes falarlle así a un heroe de Grecia! A min, que tomei Troia como a unha rameira xunto aos grandiosos Odiseo e Melenao! Eu que fundei Cartaxena e Salamina, e tamén esta noxenta cidade na que moramos…!
—Aqueo! Cala a boca xa! Cando eu nacín aínda se escoitaban os cantares que falaban de ti, alá en Xudea. E abofé que o que eu digo é verdade! Ti non fundaches cidade ningunha, e mesmo a sombra deses que nomeas con tanto fervor era máis grandiosa do que ti fuches nunca. Cala a boca xa se non queres que conte que máis se cantaba naqueles tempos sobre a túa vida, arqueiro!
E aínda que ningún de nós esperaba tal, o Grego, por fin calou. Pero non eu, que sempre teño que ser un alborotador e un revolucionario. Supoño que me vén de nome! Non podería terme ensinado o farmacéutico a calar a tempo no canto de soltar o primeiro que se me pasa polo peteiro?
—Teucro, Teucro, que di ser un heroe e tan só é unha estatua de granito! A min un día vanme facer unha de cobre!
Brincadeiras que fai o tempo: eu só pretendía rir del e ao final atinei! E como non podía estar calado sen dicir a última palabra, engadín:
—Vas levar coa vara!
E foi naquel momento que souben que nunca mo perdoaría.
Aquilo sucedeu en 1904, ano que lembro claramente porque foi no que Don Perfecto, co seu coro Aires da Terra, foron á Coruña a gravar os seus cantares. E aínda que durante un tempo agardei con medo pola vinganza de quen se dicía heroe, nunca chegou a facerme nada. Que pouco sabía eu por aqueles anos da paciencia do grego. Nove anos estivo esperando o condenado! Nove!
E así, no medio do estrondo do entroido adiantado daquel 1913, o arqueiro baixou lentamente da súa fonte e achegouse de vagar á botica. Xa vos contei que era un bruto pero que tiña boa man cas fechaduras e para entrar nos lugares sen pedir permiso antes. Dous anos botara roubándolle o viño ao cura da Peregrina antes de que cheirase nada, e iso que o gardaba baixo sete pechaduras!
Eu miraba todo dende dentro. Sentíame seguro na botica, na gaiola. Ao rato xa tiña aberta a porta. Achegóuseme. Quedou mirando para min cunha expresión de puro odio e para cando quixen pedir auxilio xa tiña a man dentro e collérame polo pescozo. Non lle durei moito… 
—Carallo de papagaio, a ver agora a quen deixas ti en ridículo.
E saíu da botica rindo polo baixo, contento da súa vitoria.
Ao día seguinte, cando chegou o boticario e me mirou medio morto pensou que fora dun empacho de biscoitos mollados en viño que moi a gusto ceara eu a noite anterior. Nada puido facer o pobre do home. Non había na botica apócema que me salvase a vida. 
E así foi que o indigno Teucro saíu coa súa; pero foi unha vitoria pírrica, como se di por aí. Non lle puido saír peor a xogada. Aos poucos días comezaron a chegar á botica condolencias do país enteiro. A cidade púxose de loito e organizouse unha capela ardente xusto na farmacia. Don Perfecto non paraba de chorar e os pontevedreses esperaban horas e horas na porta por darme o derradeiro saúdo. Ata me fixeron un velorio que durou máis de unha semana!
Non poden imaxinar, ilustres amigos, que grande enterramento tiven. Velada Infausta, recibiu por nome. Aquel mércores de cinza Pontevedra encheuse de homes a cabalo, a banda de música, carrozas, charangas…, leváronme pola alameda adiante coma se fose mesmo a raíña Isabel II. Todo o mundo ía disfrazado e con farois de defuntos. Si, xa sei que eran aqueles días de entroido, pero sendo eu como era un humilde papagaio, que podería ter esperado? A ver, que alguén me diga dalgún conxénere meu que recibise tan grandes honras no seu pasamento!
O resto xa o saben, meus queridos lectores. Agora, todos os anos presido o Entroido da cidade e na miña memoria volvo recibir pésames, procesións e cabodanos. E eu, pois non podía estar máis contento. Porque aínda que sexa como pantasma, xa podo viaxar a onde me pete. E de cando en vez volvo pola terra da miña vida, métome no papagaio de cobre e paso uns días de repouso.
É bo lembrarse dos vellos amigos. Incluso do Teucro. A el tamén o saúdo. Ao que máis. Sen remorso ningún. Abofé que non!

Rosa María Blanco Ramallo

O meu refuxio secreto

Eu sentíame moi protexido no meu refuxio secreto, recordando como aquela simple construción con forma de seta se convertera na miña fortaleza.
Todo comezou hai catro anos. Recordo á miña nai entrando pola porta da casa e dicirme: “Martiño, teño que falar contigo unha cousa. Mira, imos ter que mudarnos a outra cidade. Ofrecéronme un traballo mellor pagado en Pontevedra, xa sabes que desde que morreu teu pai a nosa situación é bastante complicada, xa verás como nos vai mellor”. Daquela eu tiña 10 anos e nese momento sentín como se un refacho de vento me deixase espido no medio do nada, pero non abrín a boca. Só sentía medo e non sabía moi ben a que. Era un neno moi solitario e inseguro desde aquel día nefasto en que, baixando do autobús, un coche me levou por diante, causándome unha grave lesión na cadeira dereita. A partir de entón xa todo cambiou para min. Xogar comigo era moi aburrido pola lentitude, non se pode dar unha patada a unha pelota arrastrando a perna pola terra. Pouco a pouco funme afastando, quedaba mirando como xogaban os demais nenos, esquecéndose de min.
Chegamos a Pontevedra, a un lugar chamado Campolongo. A miña nai arrendou un pequeno piso que lle quedaba cerca do traballo e do colexio. Pero o que máis chamou a miña atención foi o parque que se podía ver desde a ventá do meu cuarto, non era moi grande pero tiña algo especial xusto no centro: un cogomelo moi grande, que eu non podía deixar de mirar.

Evelio Sánchez Juncal

Un lugar coñecido de Pontevedra

É cedo.
Soa raro escoitar as pegadas na auga e que non chova. Non cae unha gota dende hai máis de dous meses. Os da limpeza xa pasarían co chisme ese de regar que fai tanto barullo. Non podo entender a necesidade de tanto rebumbio para botar unha pouca auga. A auga no chan fai de amplificador. A xente deixou hai días de andar como con algodón nos zapatos. A ver o que dura a fresca.
No verán, a pedra mollada cheira a outra cousa.
Ata o rapaz ese do banco que tanto me custa recoñecer decotío, pisa con máis forza, ou facendo máis ruído, que para o caso é o mesmo. Uns tacóns con présa berran ao pé dunhas rodas de bicicleta que salpican dun lado a outro. A risa da nena tenta saltar a man que lle pon diante da boca. É a rapaza da tenda de calcetíns, seguro. Os nenos tarde outra vez.
O “toc, toc” dos bastóns que se achegan anuncian mochilas. Debía haber ben xente no albergue porque hai un cacho que se escoitan as cámaras dos móbiles. É ridículo que eses cacharros necesiten imitar o son das máquinas de tirar fotos. Moito español do outro lado do Piornedo e moito portugués. Outros anos parece que había máis variedade de linguas. É divertido tentar saber de onde veñen pola melodía ao falar.
Este debe ser o de SEUR. A ver se cambia a furgoneta dunha vez ou, polo menos, que apague un pouco o motor. Ese cheiro a aceite queimado acaba coa saúde de calquera. Non é xeito de empezar o día. Como cambia este rapaz ao longo do día. Está claro que empeza a xornada, non ole a traballo e aínda saúda aos da competencia. Outra furgoneta. Manolo leva un cacho preparando os xornais, pero por como lle berra ao rapaz paréceme que agardaba as revistas hai un anaco.
Escoitase o levantar das reixas dos comercios e arranca o día. Os das camisetas non madrugan demasiado. Os dos teléfonos veñen con remelas nos ollos e garabata. A ver o que tardamos en escoitar berros. Aí parece que ninguén compre, todo o mundo entra a se queixar. Volveu a rapaza dos calcetíns, está levantando a reixa a pulso. Pobre. As reixas motorizadas mírana de esguello. Ata no levantar das reixas hai clases.
Ese arrecendo a azucre é cousa de Jesús. É comezar a meter eses malos aspirantes a croissants no forno e encher a rúa de cheiro a panadería de centro comercial. Lembro cando as mañás ulían á tinta de selado de quinielas e café de verdade. Seguirán vivas as dúas irmás? Mira que tiñan mala virxe.
Tan
Xa empezan a cantar as medias. Non fai falla contar as horas, son as oito e media. Acaba de empezar a montar o caseto o rapaz da ONCE. Teo non tiña un posto de venda agochado nun maletín de plástico e vendía a todo o mundo. Cando chovía metíase un pouco máis dentro da esquina de Suárez e xa. Non teño claro que progreso fose isto.