"Solaina da ausencia"

A poesía é unha linguaxe que precura a língua, investigando na língua ata o máis fondo para extraer dela -paradóxica,  incomprensible, totalmente- a propia poesía. Non os hornes só, na súa raíz derradeira, o que se busca. Tamén as cousas que fan os homes. Sobre todo cando se soña trascender a condición de home.
Sempre a investigación está -ou polo menos moitas veces- xunguida ao risco de perda, de ruina. Por iso a perda, a ausencia, unida á vida, afúndese coa poesía. E por outra banda trátase dunha experiencia, ou un intento de experiencia, que pretende encher de sentido, de latexo, a un vacío. A natureza ten horror ao vacío. Mais a poesía, que tamén o sinte, engaiólase pola atracción abisal e irresistible do vacío para enchelo dela mesma. Por iso, tamén, o único xeito de non perder a perda é a recreación da perda, da ausencia, nela mesma. Ateigar o vacío cunha cousa tan inmaterial como é a palabra. A palabra soñada, dita cun besbello de tempo, no tempo. Por iso a poesía está máis acó das palabras, no alén inmediato do decir inefable. E, ademáis, feita coa resistencia da linguaxe, coa resistencia da expresión, a materia da língua, que en canto que é comunicable anula a individualidade, a enxebreza xenuina, da poesía. Non é extraño que moitos poetas baseen a súa poesía na ausencia, na perda, na eterna despedida de cousas e de seres que é a vida.
Xulio López Varcálcel di na súa carta-Prólogo de "Solaina de ausencia": "Non é un libro de amor contado desde a ausencia da amada, anque teña, é certo, ese tema como referencia. É un libro que quere afondar nesa experiencia común a todos homes, da perda dos propios días, perda dos seres queridos, perda das cousas, que nos acompañan un tempo e envellecen, e, a sua maneira, tamén morren. . . Tal parecera que imos colleitando vivéncias para despois perde-las. O intento de salvalas, e con elas o intento, desesperado e imposible, de salvarnos tamén nós, é, para moitos de nós, o amor e a arte. A poesía. Para salvar a propia perda. Ou tentar que sexa salvada.
Xa desde o comenzo, a amada chega «misteriosa / a aquela cidade perdida no inverno». Tristeza invernal de perda. Un laio de encontro feliz. «Se canta lo que se pierde», dixo Antonio Machado nun poema moi malo que nos fai temer que a inxusticia de Jorge Luis Borges con el sexa, en moitos casos, polo menos en algúns, xusta.
No caso de Xulio L. Valcárcel non falo de logro poético, senón de actitud vital. Inda que atopo moitas coincidencias, eu non podería escribir este verso: «Fora mellor ter permanecido en soedade». Quizais que agora tampouco o escribiría Xulio, xa que este libro semella estar feito hai tempo ou desde a lembranza e no momento actual disfruta da presencia positiva do amor realizado e moitos soños e esperanzas acallados.
A amada do libro tornouse sombra. Feita sombra, parece que sería mellor borrala. Ela, teimosa, aférrase na lembranza. E diso mesmo nace o poema. Querer vivir, pervivir, aferrarse, manterse na lembranza. E o Poeta que quere olvidar, esquencerse, a canta e faina pervivir. Na súa derrota está a vitoria da arte.
E a sorrisa -que para min, por exemplo, e nu, cumio de vida, ledicia e xustificación do ser-, para Xulio e cortante e ferinte:

"fire-me a túa sorrisa como un cristal partido"

Inda que sexa moi fermosamente como o di. Como moi fermoso é o poema no que pregunta

"en que cimas deixache a perfumada
levidade do teu corpo de andoriña. . .?"

No seguinte poema "Pesa a angustia sobre o corpo"; en outro:

"as luvas da ausencia
recorren-me nun calafrío
de medo e estou canso"

Aínda que a afirmación da vida imponse:

"A Primavera da miña vida tivo o teu nome".

E máis adiante, espléndido:

"Fica o teu perfume na porcelana do tempo"

A ausencia paradóxicamente fai que o tempo non se limite senón que a adquira un xeito e eternidade. Polo tanto, a ausencia e unha presencia. E unha presencia positiva, fonte e poesía. Falouse ás veces da presencia ausente. En Rilke, Por exemplo:

"Síntese a presencia ausente
que o espacio sorbeu".

Nos poemas de Xulio trátase dunha ausencia que forma modula e modela o presente, dunha "ausencia" presente" ou dunha ausencia que se fai, e moi fortemente, presencia. Tamén Rilke dixo:

"O sublime é o a afastamento"

Di Xulio:

"O noso amor tiña a forma
dun vieiro en despedida."

Rilke, na súa "Octava Elexía de Duino":

"¿Quén nos voltou ao revés, para que sempre
por moito que fagamos hemos de ter o xeito
do que se vai? Coma aquel que no alto
do cume derradeiro que amostra todo o val
demórase de novo, e vólvese e deténse,a
sí vivimos nós, por sempre en despedida."

Nas palabras limiares proclama Xulio o seu gosto "polas paisaxes interiores, polos espazos desolados e enigmáticos, polas
atmósferas de desacougada soedade".
Xulio López Valcárcel é, pois, un sentimental. As súas cores son «Dourados acios», "luvas grises de ausencia», «pálidas mans» «ruas de grises bandeiras derrotadas», un «traxe branco» co que a amada cruza entre a
néboa e «Ausencia pasa/ dedos de seda/ polas túnicas brancas".
Nin un bermello, nin un verde, nin tan siquer un azul...
non hai flores. O amor de posesión está na lembranza, no perdido, na ausencia,no perdido. Ao menos neste libro. No que di:

"Pero incesante a chuvia sepultou tantos soños,
foron tan frías as noites, tan duros os tempos,
caiu tanta sombra sobre a luz dos ceos
que cansado o corazón pobouse doutros ecos,
das voces amadas dos mortos dun silencio denso
no que en valde buscas perfume de mermelos..."

Compréndoo moi fondamente. Mais inda que hai moita dor, moita angustia -todos a sentimos- hai que seguir. Espalecernos nunha vixe feita ou soñada. Delouzarnos co cheiro dunha rosa ou o son dunha música. Mozart. «A flauta máxica». Vivaldi. Todo o que axude a vivir. Xa sei que isto non é, tampouco, Rilke.  E que me gusta moito a poesía de Xulio. Va un paxaro ledo. E a bolboreta revoa leda. Mañán, nin será. Mais hoxe bica a flor.  E moito o agradecemos. Tamén iste libro de Xulio, que é aínda dun home algo tristeiro, mais todo o longo da palabra, esquisito e bó.