Non somos heroes por levarmos tanto con nós no peito a escarapela fulgurante da lingua fronte a quen non ama os territorios da herdanza. Vimos da estirpe do ferrado e da milla: terra e mar con nomes de riqueza, patrimonio. Chegamos aquí desde as  distancias dos séculos, nun colo de Nai, nun ventre, nunha mau aberta, nun bico de paxaro. Somos a artesa que garda o pan moreno e branco das voces que nos deron como orgullo. Non hai valentes, senón mulleres e homes dignos de seren agradecidos con quen nos deixou as tullas cheas de palabras coma soles, grandes e luminosas, para o consumo diario e non para a ocasión da festa e do museo.

     Contra un tempo difícil para as supervivencias, alguén labrou, hai hoxe trinta e nove anos, unha parafita dos recoñecementos: foron os académicos don Francisco Fernández del Riego e Román os que deron memoria ao día Dezasete de Maio, cen anos despois  da botadura en Vigo dos Cantares Gallegos de Rosalía. Nai e Señora, Muller levada na infancia polos medos e as ausencias, hoxe Referencia, Orgullo, Lealdade. Ninguén escapa da pronuncia do seu nome farto: é Nosa. E ao seu redor hai un niño de acougo, un aire morno, a luz do día. Querémolas: Luz e Muller, nun tempo coma este que nos cadra imperfecto e desagradecido coa esperanza aquela de irmos sendo máis e mellores usuarios do galego, a Lingua antiga, a Fala dos avós, o sangue mesmo que nos corre dentro e sae en voces, retorna nos ecos da paisaxe, toda a paisaxe que gardamos para o mundo das distancias. Pero algo traveso hai nas últimas fornadas dos galegos, que o pan non sabe tanto a noso. Unha culpa de abandono e deserción levita e percorre nas cabezas dos herdeiros da Casa Petrucial, onde a calor era sempre agradecida, onde os vellos falaban e todos atendían; onde a Casa tiña palabras manuscritas nas paredes dos cuartos, na cociña, no eirado, na pedra do hórreo, na corredoira comunal; tamén nas vilas e nas urbes eran voces novas que medraban, porque viñan da raíz profunda, que non mataron os anos escuros.

     O cronista quere nesta oportunidade retrucar aos ecos dos desagradecidos co galego, non desde a forza literaria e a lucidez  dos nosos devanceiros ilustres, que tamén viviron tempos difíciles na esperanza do seu soño, senón desde a mau cálida dos tratos, dos compromisos, das entregas: mau amistosa que se dá merecente á moza, á muller, á velliña aquela encoveirada que nos sorrí no pórtico da Espera, arrastrando un medo grande á desmemoria dos seus, porque xa non queiran nin saiban dicir nunca nos pasos do corredor e da solaina: gracias pola Vida e as Palabras tantas, nosa nai.