Centro de Documentación da AELG
Quen faga voar - Capítulo I (Fragmento)
Vázquez Pintor, Xosé

     No segundo andar do Hospital Xeral Obradoiro, o ancián Velasco xa fixera amigos de corredor e palique. Cada mañá cedo pregunta pola saúde do seu compañeiro de habitación e, cando este non é capaz de dar a resposta, interésase cos seus familiares e mesmo coas ateeses. Nunca se queixa da súa doenza, soamente un breve rictus nos labios denuncia que o fígado mancado segue avante no curso da cirrose.
     Velasco ingresou de urxencia hai a penas once días, ás dezaseis horas e trinta minutos, xoves, 25 de marzo. Estaban xa de cedo os paxaros na figueira da casa e andaba o gato Lis na procura dos inocentes sobre o muro de pedra alta, combinado en laxes de punta e lascas de recheo con tapaburatos de barro. Era o que el chamaba o espacio virutas, unha maneira de xardín modesto, sen recargos florais. Aquí descansaba nos últimos tempos, falando só, namentres as cousas parecían dar respostas e mesmo a luz quedaba suspendida no horizonte, reclamando o discurso, a incontinencia reflexiva do vello profesor sen cargos.
     Acordaba cedo, erguíase para mexar, por sexta vez nas últimas horas, e procuraba aquela voz do espello:
     ¿Por que non dormes tranquilo, Velasco?, andas con mala cara e así non é como envellece a dignidade.
     Preparaba el mesmo a auga para o baño, entre a mornura da primeira entrada e despois ese grao de calor que limpa por dentro e fai que transpire o corpo todas as calamidades da noite mal pasada. En poucos minutos enchíase o cuarto de néboa e el gustaba desta creación atmosférica tan súa. Respiraba con dificultade e entón daba por rematada a sesión primeira do día. Todo estaba borrado, como desaparecido da súa vista; a penas unha transparencia de humidade creaba esa luz de adoración, que Velasco tentaba alcanzar en definitiva na derradeira viaxe (nunca pronunciou a palabra morte).
     ¡Ooolaaaa, bos días!, ¿como foi a noite?
     Era a voz monocorde, automática, manuscrita nos labios das ateeses, que tiñan que acompañala dun sorriso fresco, de mañá das oito e cinco, cando pasan a primeira das visitas.

Ímola andando.
Era a resposta da sabedoría popular que aprendera Velasco, un si e non, un ben e mal, un non si, un mal ben, indefinido, inconcreto, filosófico de todas as desconfianzas, de todos os acuses de recibo. Pero os seus ollos reparaban sempre nos andares da muller vestida, no contorno, en como rompía o aire do cuarto, a tristeza do soro, a rutina das horas e as comidas. Nunca as visitas, porque el non tiña visitas, visitador como fora, agora estaba decididamente só entre as quince e as dezasete, de luns a venres, e ao medio día dos sábados e festivos. En quince xornadas de internado aprendera os oficios da espera, atendía as chamadas dos outros, impartía confianzas nos familiares alleos e comezaba a andaina namoradiza polos corredores das batas e os labios.
     Chámome Velasco.
     Xa o sabemos, abuelo.
     Non son avó, nin sequera pai.
     Pois non sabe o que perde, Velasco, eu quérolle moito a meu pai, pero ao meu avó téñolle... non sei, un aquel ben diferente.
     Aquí podes ser a miña neta, eu non me ofendo.
     E a enfermeira viraba o rostro cun sorriso de complicidade que Velasco entendía de volta e media, de parafuso, dicía el, cando fermoseaba no café Capitol das súas gracias e venturas no territorio do amor e do sexo.

     Eu funlle un mozo moi ben parecido -díxolle ao colega da habitación, poucas horas despois do ingreso.
     ¡Oh, si, aínda o é hoxe!
     Hoxe son case un vello, nada que ver.
     Ai, non dea queixa, que se conserva ben farruco.
     Andei moito mundo, e sempre se aprenden cousas.
     Pois eu pouco saín da casa; e teño medo a ir para o outro
niño sen coñecer máis có que vin.
     Non teña medo, vostede é novo, pero aprovéitese da vida; cando teña a alta faga unha viaxe en avión, lonxe, verá que terras, que culturas...
     Abondábame con coñecer ben Galiza.

Tamén, pero, fágame caso, Galiza vai con un, levámola con nosoutros, se queremos descubrila tamén está fóra, eu descúbroa a miúdo, a última vez estaba comigo á beira das pirámides de Exipto.
     ¿Si?
     Si, é coma un can, leal, caladiña, non dá estorbo.
     ¿Como son as pirámides?
     Non sei dicir, pode que sexan... palleiros no medio do mar.
     ¿Illas?
     Tampouco é así.
     Logo non sei.
     Claro, hai que ir aló, estar á beira, sentilas; agora, cando nos dean o almorzo, namentres chega a visita dos médicos, póñome en trance e cóntolle toda a viaxe ao Val de Ghizeh.
     ¿Val de que?
     Déixeo, xa saberá despois.

     Velasco tiña nas súas notas internas os dous nomes, Adela e Silvia, gravados no soño, pronunciábaos en silencio e respiraba ao dicilos, metendo todo o aire no intestino, res-pi-ran-do, como aconsellan os manuais da tranquilidade antes de tomar as decisións máis imposibles. Adela tiña unha voz decorosa, a xogo cos seas ollos de mel:
     ¿Como está hoxe, Velasco?
     Case un mozo, coma de trinta, Adela, gracias.

     Entregáballe a mau para saber as pulsacións e rebuscaba as abellas no seu rostro, maquillado ao xusto, sen excesos, no que reflectían os labios, que agora tiñan vida propia, sen voz, coma se falasen cara a dentro, dando vivas: veña, Velasco, ese corazón, que pare de choutar, que volva ao seu, que está velliño para andar a tanto ritmo.
     ¿Que tal, Adeliña,, corre moito, non si?
     Bueno, si, podía correr algo menos.
     E que...
     Non se preocupe, non está nin sequera ao límite. Mellor así, ¿non cho parece?
     E o sorriso da Adela refúxiase no pulso da outra cama, a dúas, da 205. A voz da ateese éncheo todo e Velasco axexa agora a ver se o fonendo está tranquilo.