Neira Vilas
Gres, Vila de Cruces (Pontevedra), 1928 (Cuba).

"Entrei a traballar ós quince anos nas oficinas dun serradeiro do meu pobo que tiña un bo xornal, pero quería seguir
estudiando. Intentei atopar traballo nalgunha cidade galega pero foi imposible. E entón para estudiar e traballar, emigrei."

Xosé Neira Vilas lembra que o seu caso era análogo ó doutras moitas persoas que emigraban de Galicia a América, sobre todo á Arxentina. E esto foi o que fixo en xaneiro de 1948 por motivos económicos, por falta de traballo, de alicientes e pola depresión. Eu vivía nunha aldea e realizara algúns estudios de comercio por correspondencia. Arredarme de Galicia supuña para min un fracaso, unha decepción: a ale clon poder desenvolver as minas aptitudes ¡la tema na que nacín. Tamén tristura por dei.var á familia: era o maior de sete irmáns e os meas pais eran labregos pobres, propietarios da pouca terca que traballaban. Por outra banda sentía curiosidade, desexos de coñecer outras tercas, seguir un camiño encetado antes por moitos veciños do pobo e de distintas xeracións.

Chegado a Bos Aires desde Cádiz, en febreiro de 1948, asegura que me adaptei ben, iza medida en que debía afacernze e no coñecemento de que aquelo era irreversible. En Bos Aires había traballo e ninguén era entón discriminado. T)-atáronme en xeral ben, a pesar dos problemas ineludibles de adaptación de quen arriba por ve= primeira a lul país. Eu, como tantos out-os, chegaba dunha aldea galega, deprimida, a ullha cidade de nlillóns de habitantes, cunha grande actividade cultural e social; a dan país en auxe porque Arxentina, como productora de carne e cereais, era beneficiaria dunlla Europa destruída pola guerra.

Xosé Neira Vilas, ademais, recibiu hospitalidade, en prinleiro lugar dos galegos alí residentes, pero tmén por parte dos arxentinos. Non sentín hostilidade ou marxiuación en ningún momento, aínda que o cambio na maneira de vivir foi grande: a cidade , os transportes, a vida de relación, a vida laboral, o comer, o vestir da cidade, as posibilidades de cultivarme, de comprar libros, de asistir a academias nocturnas...

Aproveitou todas estas circunstancias para estudiar comercio, música e xornalismo, actividade esta última na que conseguiu a licenciatura e superar un seminario de posgraduados para escritores, e todo esto compaxinado cos máis diversos traballos... no que máis tempo permanecín durante a maior parte da miña longa estancia en Bos Aires foi nunha casa importadora de madeiras, atendendo os pagamentos e as cuestións bancarias.

A distancia non lle impediu manter unha relación constante con Galicia, onde viven cinco dos seas irmáns. Desde a distancia teño asistido ó devir político social de Galicia e tamén ó ascenso e ó moveniento cultural.

En Bos Aires foi cofundador de "Mocidades Galeguistas", en 1953, así como secretario xeral de tal grupo xuvenil e redactor do xornal "Adiante", que publicaba a devandita asociación. En 1956 integrei a comisión organizadora do Primeiro Congreso da Emigración Galega en América e en 1957 a nnña muller e eu fundamos "Follas Novas", unha organización para divulgar o libro galego en América, que logo se convertiría nunha modesta editorial.

0 outro pulo na vida de Neira Vilas produciuse en 1961. A misia muller e eu forros a Cuba, país no que Jesempeñei diversas tarefas administrativas en organismos estatais. Paralelamente fixen xornalismo literario e fundei a sección galega do Instituto de Literatura da Academia de Ciencias de Cuba - decembro de 1966-, destinada a estudiar a pegada da emigración galega na illa e a presencia le tunas galegos tia cultura cubana. Desde 1983 a '989 -hese último ano xubileime- fiin redactor xefe dunha revista para nenos.

Casado con Anisia Miranda e sen fillos. Neira Vilas manifesta que non estoii corto se quedarei ou non en Galicia; o tempo hao dicir. O que si é certo é 4ue en España e Galicia o admiran e recoñecen o seu sabor, como o proban a Medalla Castelao da Xunta de Galicia, o Premio da Crítica Española pola novela "Aqueles anos do Mancho" (1977) e o Premio da Crítica Galicia por "Galegos no Golfo de México"(1981), ademais doutras distincións como o Premio Celanova Casa dos Poetas ou o Pedrón de Honra.

Neira Vilas, desde os seis primeiros libros escritos en Bos Aires, "Dende Lonxe", de poesía e "Memorias dun neno labrego", de narrativa, mantivo unha producción literaria constante que abarca vintetrés títulos de narrativa, sete deles adicados especialmente ós nenos, e dous libros de poesía, ós que se engaden dúas obras testemuño tituladas "Galegos no Golfo de México" e "Guerrilleiros", e varios traballos de investigación sobre a presencia de Galicia en Cuba.

Na súa época de dedicación á literatura infantil tamén publicou "Contos vellos para rapaces novos", unha compilación de contos de tradición oral de máis de trinta países dos cinco continentes. Unha grande parte da súa obra está traducida a diversos idiomas.