CAIXAS PARA POETAS, ALQUIMISTAS E FUXIDOS

Entran as aparencias nas cámaras escuras
como nas furnas tristes poetas e alquimistas,
como os alucinados nas caixas da soidade.

Así en leitos de ríos dormen os delatados,
saloucan nas buguinas os desaparecidos
e nos labres da terra achántanse os que foxen.

Como as letras baleiras nas covas do poema
ou a chuvia agoirenta en vasos de liturxia,
así se deita o mar nas cráteras da praia.

Féchanse nos desváns os que agardan a morte,
os que espreitan as augas en traballo de sonda,
os que recollen luz dos funís e dos pozos.

Doentes, extraviados, poetas e alquimistas
fanse vellos na busca dunha quintana, un patio,
un país encuberto, unha alcoba secreta.

Así fan os que foxen do terror, os amantes,
os que caen nos alxibes, namorados do espello,
os que topan a nai no quentor do faiado.

A sombra das figueiras semella unha lagoa,
unha caixa que garda as memorias precisas
para o abrazo ferido dos mortos inocentes.

Pero a cámara escura estraga as aparencias,
consome o ar da vida que provén das imaxes,
rouba a voz do falar, seca o río dos ollos,

fai do día un Outono de palabras caducas
e confunde o poeta que camiña intrincado
no sumidoiro mítico da cidade barroca,

confiado nos mapas da Fábula e da Alquimia
como fan os fuxidos, os alleos, os mortos
que, extramuros, perseguen unha porta de vidro.

                         Praia das furnas, 1983.

CAJAS PARA POETAS, ALQUIMISTAS Y HUIDOS

Entran las apariencias en cámaras oscuras
como en las grutas tristes poetas y alquimistas
o los alucinados en cajas de abandono.

Así en lechos de ríos duermen los delatados,
lloran en caracolas los desaparecidos
y en los labios terrestres se hunden los que escapan.

Como letras vacías en cuevas del poema
o la lluvia profética en vasos de liturgia,
así se vierte el mar de la playa en las cráteras.

Se encierran en desvanes los que aguardan la muerte,
los que acechan las aguas en trabajo de sonda,
los que recojen luz de embudos y de pozos.

Enfermos, extraviados, poetas y alquimistas,
se van haciendo viejos buscando un atrio, un patio,
un país encubierto, una alcoba secreta.

Así hacen los que huyen del terror, los amantes,
los que caen al aljibe por amor del espejo,
los que a la madre encuentran al calor del desván.

La sombra de la higuera parece una laguna,
una caja que guarda las memorias precisas
para el abrazo herido de los muertos sin culpa.

Mas la cámara oscura vicia las apariencias,
consume el aire vivo, fruto de las imágenes,
roba la voz y seca el río de los ojos,

del día hace un Otoño de palabras caducas
y confunde al poeta que camina intrincado
por las cloacas míticas de la ciudad barroca

confiado en los mapas de la Alquimia y la Fábula
como hacen los huídos, los extraños, los muertos,
que, extramuros, persiguen una puerta de vidrio.

(TRADUCCIÓN DO AUTOR)

COITELOS

A vida prepara con dedicación artesanal
os seus coitelos máis finos e máis tristes
para que algún día unha folla azarosa toque con feitizos
na parte da pel en que máis confiamos. E trae
as navallas precisas, armas
que apenas mostran a ferida aberta, o río de excesivo
desprendimento e pranto.
Parecen os coitelos, que son palabras amistosas
e ás veces son caricias,
instrumentos fermosos para acompañar a solemne
festividade da mesa. Ninguén pensa
que, logo da alegría e dos felices
pratos que nos foron servidos e tamén
daquel fluír de rostros que se falan
con moito amor despois do viño,
os coitelos pudesen abrir follas dentadas,
florir rosas de óxido, brillar
con violenta intención. Pero hai un día
en que todas as navallas e coitelos que foran simplemente avisos
para a prudencia
medran ata facerse ferros dun terror que sabe matar.
A vida leva moitos anos preparando armas delicadas
e todas as feridas milimétricas,
os cortes paralelos de lenta miniatura,
non foron máis que agoiros dunha crecida de sangue
que nos fará homes moi tristes e moi pacíficos para sempre.

                    Cimo das idades tristes, 1988


COUTEAUX

La vie prépare avec un dévouement artisanal
seus couteaux les plus fins et les plus tristes
pour qu'un jour une lame hasardeuse touche avec des sortilèges
la partie de la peau où nous sommes les plus confiants. Et elle porte
les couteaux précis, des armes
qui montrent à peine la blessure ouverte, le fleuve d'excessive
avalanche et de pleurs.
Les couteaux, qui sont des paroles amicales
et quelquefois des caresses,
semblent de beaux instruments pour accompagner la fète
solennelle de la table. Personne ne pense
qu'après la joie et le plats
heureux qui ont été servis et aussi
cette suite de visages qui se parlent
avec beaucoup d'amour après le vin,
les couteaux puisent ouvrir leurs lames dentées,
fleurir des roses de rouille, briller
avec intention violente. Mais un jour arrive
où tous les couteaux qui ètaient tout simplement des avertissements
à la prudence
grandissent jusqu'à devenir des fers d'une terreur qui sait tuer.
La vie prépare depuis de longues années des armes dèlicates
et toutes les blessures millimétriques,
les coupures parallèles de lente miniature,
ne furent que des augures d'un débordement de sang
qui fera de nous des hommes très tristes et très paisibles pour toujours.

(TRADUCCIÓN DE EMMA LÁZARE)

TRES INSTRUMENTOS PARA MATAR A TRISTEZA

Unha tarde, no centro das temperaturas do tedio, de súbito, nun cruce de camiños, entras no círculo da festa. Tocan
pasodobres, cheira a pólvora e a sucre. Podes, no recinto da tarde, ser feliz e así
na vertixe do pozo dun instante xustificas os escombros da Terra , esqueces
a miseria dos pobres, as úlceras do inverno, as camas blindadas do hospital. Tamén ocorre
que estás desamparado e sen idiomas e camiñas
sentindo nos pés agullas, frechas, durezas que son símbolos.
Mais unha bátega imprevista de dous ollos azuis está chegando e sabes
que te miran a ti, que che perguntan
o nome, a historia, a cifra da alegría,
e danzas con ela durante toda a noite de sete meses e a xente abandona a pista porque chegou a hora de durmir e só poden ficar despertos
os insólitos amantes. Esa noite
ignoras o traballo demorado dos bosques de peixes podres que son casa da morte. Ás veces
vives envolto en fitas como serpes que dan moitas voltas arredor do teu peito e non che deixan folgos para cantar,
mais sen indicios nin esplendor de luz
chega un barco baleiro á ribeira onde resides preso e sen saída e todas as cordas rebentan e ti sobes ao barco para unha travesía floral e o mar
alcanza a cor suprema, unha lámina silandeira de pétalas azuis.

Son tres, portanto, as esperanzas que matan toda tristeza durante breves séculos que son instantes: un balbordo
de banda nas aldeas transparentes de Setembro, aqueles ollos
súbitos de amor que nunca se anunciara
e un barco que camiña sen leme cara ao norte do silencio.

               Cimo das idades tristes, 1988.


THREE WAYS TO KILL SADNESS

One evening, in the middle of the temperatures of tedium, suddenly at a crossroads you walk into the circle of the fiesta. They play
pasodobles, and it smells of dust and sugar. You can, in the enclosure of the evening, be happpy and so
in the dizzines of the well of the moment, you justify the ruins of the earth, you consign to oblivion
the miseries of the poor, the ulcers of winter, the armour-plated beds in the hospital. It also happens
that you are abandoned, lacking the languages and the roads,
feeling in your feet the needles, the arrows, the hardships wich are symbols.
But an unexpected flash of blue eyes is on its way and you know they are looking at you, they are asking you for
the name, date and number of joy,
and you dance with her for the whole six-month-long night, and the people adandon the dance floor because it's time to go to sleep and only the recently-discovered lovers
can stay away. That night
you ignore the shelved work in the forest of rotten fish wich are the house of death. At times
you live tied up in tapes like serpents wrapped round and round your chest and they don't leave you any breath for singing
but with no indications or dawns os splendours of light
comes an empty boat to the shore where you live as a prisoner with no way out and all the ropes break and you get on the boat for a froral crossing and the sea
breaks out into a supreme colour, a silent sheen of petals of blue.
There are three, therefore, three hopes that kill all the sadness during the brief centuries wich are moments: the oom-pah noise
of the band in the transparent villages of September, those sudden
eyes of love wich never come announced
and a boat without a rudder wich journeys to the north odf silence.

(TRADUCCIÓN DE JACK HILL)

TREN

Prepararan todos a equipaxe sen esquecer un libro para o portal da noite
e mesmo os mortos regresaran a esa festa da inquedanza cando hai que meter desordenadamente os panos no baúl e rir porque a alegría
é a deusa que confunde as roupas acolchadas do inverno. Estaban todos
dispostos para chegar con vinte minutos de adianto ao límite do andén, perto do río negro. Todos saben
a figura medoña dese tren que percorre as galaxias uivando como un becho nocturno para explicar a velocidade da luz.

O pai voltara
do cansazo que produce o insomnio despois de varios anos de morte e non poder falar, como se fose un mudo, un desterrado. A nai
estaba moi feliz de ter a todos reunidos na mesma loucura de sempre, os himnos, os alcumes, as respectábeis manías, as coleccións que desbordan a alacena. Os fillos
esqueceran a condición cancerosa das idades e non sabían distinguirse das súas sombras de nenos,
e saudaban ao pai seguindo o rito das solemnidades : “Boa noite, pai, que durmas ben.”

A viaxe era un regreso, abandonar as alcobas que clausuran a luz e deciden a posición constante dos feridos. Un regreso
para a nación translúcida de Xuño,
cando a mañá fragmenta en vinte fitas de cor a manta preta do medo e fica libre
o arrecendo das herbas que o pai prepara para a noite do lume
e logo deita en cada rostro un aloumiño de flores para resistirmos a invasión da soidade.
O tren tiña un destino na morte das estradas que alcanzan o cristal da primeira maré.
A patria era unha casa construída na tépeda levedade das dunas
e o campo sobre a praia aquel lugar azul de cardos e de nacres que cantaban coa brisa.

Foron todos felices preparando a partida
e marcharon deixando
un asombro de ausencias, un fume en forma de árbore no centro da alameda.

               Cimo das idades tristes, 1988


TRENO

Avevano preparato tutti il loro bagaglio senza dimenticare un libro per affrontare la notte
e persino i morti erano tornati per quella festa dell'agitazione quando bisogna mettere disordinatamente i panni
nel baule e ridere perché l'allegria
é la dea che scompiglia gl'indumenti imbottiti d'inverno. Erano tutti
pronti, così da arrivare con venti minuti di anticipo al termine della banchina, vicino al fiume nero. Tutti conoscono
l'aspetto terribile di quel treno che percorre le galassie urlando come una bestiola notturna per spiegare la velocità della luce.

Il padre era tornato
con addosso la stanchezza causata dall'insonnia dopo diversi anni di morte, senza poter parlare, come se fosse muto, un esiliato. La madre
era molto felice di tenerli tutti uniti nella stessa pazzia di sempre, gl'inni, i nomingnoli, le rispettabili manie, le collezioni che traboccano dalla credenza. I figli
avevano dimenticanto la natura cancerosa dell'età e non sapevano distinguersi dalle loro ombre di bambini,
e salutavano il padre seguendo il rito delle solennità: "Buona notte, papá, dormi bene."
Il viaggio era un ritorno, abbandonare le camere che rinchiudono la luce e decidono la costante posizione dei feriti. Un ritorno
alla nazione traslucida di giugno
quando la mattina riduce in mille strisce colorate la coperta nera della paura e si sprigiona
la fraganza delle erbe che il padre prepara per la notte del fuoco
e poi spalma su ogni volto una carezza di fiori per resistere alle ostili invasioni della solitudine.
Il treno terminava la sua scorsa nella morte delle strade che raggiungono il cristallo della prima marea.
La patria era una casa costruita sulla tiepida leggereza delle dune
e la campagna sulla spiaggia un luogo azzurro di cardi e madreperla che cantavano nella brezza.
Erano tutti felici nen preparare la partenza
e se ne andarono lasciando
uno stupore di assenze, un fumo a forma d'albero in mezzo al viale

(TRADUCCIÓN DE EMILIO COCO)

A chuvia era de guerra. Eu xa non tiña nome e choraba no centro das explosións azuis.

Detido fronte ás láminas dun océano aberto sobre a praia de escoura

sentín pasar un barco que viña desfondado, ardendo sen destino. E perguntei por ti, silenciosa, senlleira, porcelana nocturna,

corpo branco ferido. Na noite da primeira celebración sen voz

recoñecín o leito como se fose meu, e dixen: "Esta alcoba..."

Do Sul viña unha luz como de fondo de auga. A casa esmorecía ocupada de páxaros e neve de salitre.

Nun xardín de domingo, detrás da flor dos cedros, sentimos a hora morta dunha vida imposíbel. Polas prazas queimadas

baixaban ríos quietos e os nenos extraviados recitaban un número. Eu fuxía de ti

e regresaba sempre con botellas, enigmas e palabras de lacre.

O tempo limitaba coa estación das perpetuas flores secas de Marzo. Ti sabías o tempo

do final dese amor. Escoitabas o río mentres eu, desnortado, preso doutras memorias,

morría fronte ás láminas dun océano roto.

Destinada a un planeta de ollos cegos azuis, nunca puden saber a flor da túa lenda,

porcelana nocturna que vivías desperta nas areas delgadas do alto da mañá

e cantabas espida, sorprendente, infeliz.

¿Que foi do teu vagar polas veigas queimadas? ¿Como lembras o riso con que te despertei e as tres palabras mortas que usei para marchar?


Daquel amor conservo unha brétema en gasas que soben das enchousas, a bolboreta gris, asas rotas de orballo contra os cristais de outono,

e un instrumento exacto para medir os ángulos

da luz e da memoria. Dentro de min, silencio, copia do teu silencio, criatura imposíbel, flor de xelo no ar.

               O lume branco, 1991.


La pluja era de guerra. Jo ja no tenia nom i plorava al centre de lex explosions blaves.
Aturat al davant de les làmines d'un oceà obert sobre la platja d'escoria
vaig sentir com passava un vaixell que venia desfonat, cremant sense destí. I vaig preguntar per tu, silenciosa, solitària, prcellana nocturna,
cos blanc ferit. En la nit de la primera celebració sense veu
vai reconèixer el llit como si fóra meu i vaig dir: "Aquesta alcova..."

Del sud venia una llum com de fons d'aigua. La casa defallia ocupada per ocells en neu de salnitre.
En un jardí de diumenge, darrere la flor dels cedres, sentim l'hora morta d'una vida impossible. Per les places cremades
baixaven rius quiets i els nens extraviats rcitaven un número. Jo fugia de tu
i retornava sempre amb ampolles, enigmes i paraules de lacre.
El temps limitava amb l'estació de les perpètues flors seques de març. Tu sabies el temps
de la fi d'aquest amor. Escoltaves el riu mentre jo, desorientat, pres d'altres memòries,
moria davant les làmines d'un oceá trencat.

Destinada a un planeta d'ulls cecs blaus, mai no vaig aconseguir saber la flor de la teva llegenda,
porcellana nocturna que vivies desperta en las arenes primes del cim del matí
i cantaves nua, sorprenent, infeliç.

Què fou del teu vagar per les conques cremades? Com recordes el somriure amb què et vaig despertar i les tres paraules mortes que vaig fer servir per anar-me'n?
D'aquell amor conservo una boira en gases que pugen dels tolls, la papallona grisa, nanses trencades de ruixim contra els vidres de la tardor,
in un instrument exacte per amidar els angles
de la llum i de la memòria. Dins meu, silenci, còpia del teu silenci, criatura impossible, flor de gel en l'aire.

(TRADUCCIÓN DE XÚLIO RICARDO TRIGO E JÚLIA CORTÉS)

DETRÁS das persianas de madeira verde chove. Chove cando abre luces o mundo
coñecido, desde a casa ata o mar. Na hora central da terra, teima a chuvia en mecánica
de harpas e as cores morren brancas nunha única cor que chamamos auga, que
chamamos nada.

Hai vultos que sobreviven indiferentes debaixo do trebón. Soben e baixan polo día entre a chuvia multitudes grises, roupas frías, un trafego líquido de sombras.

Sei da chuvia a caír con pedras bravas enriba dos tellados e dos raizames de auga a ferver nos fundamentos da casa porque morra. Pero desta banda do mundo a terra miña son arquitecturas de espello inesperado: os afagos da cera na madeira, o estralo dos aceites como agullas, a matizada voz das persoas domésticas e o timbre que anuncia a visita do comercio popular.


ENTRA Inverno nas casas, chega Lidia para traballos de costura difícil. Vén Antonio o practicante, que ten un dente de ouro, garimoso acento cóncavo de ouro cando fala. Cando ri pronuncia un eco que hoxe resiste a cinza de tanta vida rota.

Non sobe á casa o carboeiro pero téñoo visto abaixo a trasfegar sementes dun bosque calcinado, excremento metal dunha besta infinita.

Pasa o xelo pola porta da cociña. Escaleiras arriba un home leva a lombos un bloque preso no garfo como botín antártico. E vai deixando pingas nos relanzos, unha escrita do frío, o rastro que conduce aos motores do Inverno.

Ás veces no portal coinciden o xelo e o carbón. Eu soño que se odian os dous homes contrarios.


ERGUE ás veces o Inverno un sol alto de limón. Ferve o barrio de arrecendos que son miraxe no meu costume absorto. Vibra a cidade lonxe, amarrada aos arrabaldos con correas eléctricas.

O zapateiro soña debaixo dun abismo de memorias, detrás da mesa obtusa, á luz da rúa aberta entre columnas negras. A miña nai insiste na visita ao zapateiro. Pende ás veces a alegría deses ollos azuis, do xeito humilde, disposto á chea do infortunio, se viñese.

Cando acompaño á miña nai a través das cerimonias do comercio, se o sol agroma con flores de luz branda, das casas baixas saen noticias sensitivas, as durezas do coiro e da lixivia, certos tintes de acre falsidade, os cinco aromas do leite e unha mistura algareira: serrín, zapatos, sucre, chiculate e caixas de cartón.


XANEIRO é grave cando a peste de tantas vacas mortas tapa a luz. Penduran dos garfos carnes, o sangue duro en liñas paralelas, o esquema da xustiza violenta, a morte numerada do gando en procesión.

Cadáveres de vacas percorreron o soto de baldosas brancas cun aviso de atmósferas crúas, podre tarde amarela, río suxo e cicatriz.

Enche o capítulo do abraio para sempre a aritmética verde de exterminio e transporte. Homes de ollos de fósforo baixan carne do camión aberto. Recolle unha muller o sangue e deita o seu esquema inmenso sobre a mesa de mármore.

Eu vivo unha parálise de tempo radical fronte á casa do sangue.

               Calendario perpetuo, 1997.(Fragmentos)