"Alonxando de min
inerme e abismado contémplome en silencio e sombra"

E da sombra nacen praias, cores, unha dalia misteriosa, a praza pequena e silandeira, rostros humanos que algunha vez pertenceron a persoas xa para nós descoñecidas. E a sombra convértese así en algo fértil, materia para os soños, magma a refacerse en poema que logo se recompón en libro para formar as Variacións nube. Ou, o que é o mesmo, este novo libro que Cesáreo Sánchez Iglesias nos ofrece como un agasallo delicado e tremendamente evocador pois a través dos seus versos, a palabra dialoga coa arte nunha dobre unión de oralidade e materia xa que, ó tempo que degustamos a sonoridade dos termos, tamén nos é preciso procurar o tacto da pedra, os contornos nas figuras, a intensidade dunha cor a facerse nube, ou praia, ou talo de orquídea, ou lanza dourada e luz de azafrán.

Non deixa pois de ser este un libro de evocacións, xa que nel se recrea o autor na obra dos artistas máis admirados para, a través dela, procurar os sinais dunha vida antiga, o diálogo directo co tempo xa ido. Os nomes que se suceden nos poemas constitúen unha especialísima historia da arte universal onde conviven as sombras de Rembrandt coa camisa escarlata da rapaza de Egon Schiele ou a primavera de Botticelli reflectida nas nubes púrpura de Maruxa Mallo. Todo é posible, incluso que as "letras erráticas" que o poeta bota a voar se transformen nunha "bolboreta/ de cálido satén azul medianoite/ que abría e fechaba as súas asas como a flor da cerdeira" nun Autorretrato de Almada Negreiros. Mais, en abrindo o poemario, toda a beleza irá polo mundo tal e como lle sucedeu a Pandora ó curiosear na súa caixa de tempestades. Sen embargo, é esta unha tormenta de ledicia que nos invade cando quen foi muller en cadro de Vermeer, figura xacente retratada por Mantegna ou ancián do coro do Mestre Mateo se transmuta agora en palabra, metáfora e nome por arte dun poeta que xa nos ten acostumados ó seu labor de ourive do verso. É dicir, en Variacións nube, imaxe e son establecen un diálogo íntimo como maneira simbólica de completar un círculo creativo que quedaría truncado sen calquera destas dúas aportacións. O artista fala coas súas cores e o poeta debuxa con fonemas un cadro que, non por coñecido, nos resulta menos novidoso ó adquiriren estas pinturas outra dimensión desde a ollada intimista que nos aporta o eu poético. Tal é o grao de indagación no detalle que este acada que o exercicio de esculca nos misterios dos personaxes do cadro lévao a rodealos de certa tenrura. Por exemplo, identifícase coa soidade e o desamparo do can de Goya, tensa o arco co xinete a punto de morrer retratado por Paolo Uccello e experimenta a Anunciación do gran enigma cristián no momento que eterniza Fra Angélico. Trátase así de buscar os misterios escondidos para facer con eles un tratado da luz rebosando nos cadros pois, igual que unha restauración limpa a pátina imposta polo tempo para deixar ver tonalidades que descoñeciamos, o poeta vístese de noite con Magritte ou mira no fondo dos olios das mulleres de Modigliani para atopar a causa da súa expresión ausente. Extasiado na beleza das súas formas, o eu fúndese no silencio fértil de quen interioriza todos os detalles e por ¡so di:

"A noite sen ollos óllame
na miña presencia permanece un imperturvábel silencio
todo queima e consome
todo ao fin chega ao centro da alma".

Porque no centro reside o móis imperturbable, aquilo que o paso do tempo non altera e polo tanto permanece como os cadros e os versos por máis que a beleza teña múltiples faces: luz a iluminarnos e sombras para sobrecoller o noso corazón. E o pintor que pechou nos seus trazos todo o misterio do mundo xa pervivirá eternamente no seu engado. Así tamén o poeta dá novo alento ás palabras de sempre para, por medio delas, adquirir unha outra vida. Ambos os dous crean utilizando os materiais máis fráxiles e delicados, poñendo sobre o papel-lenzo un trazo máis, un son distinto que poida perpetuarse na memoria. Resulta así que

"Todo o que viviu decidiuse a ser no seu nome
que digo atemporal, coa súa voz e un vacío gris".

E todo está aí: o amor, a morte, o silencio, a beleza... facendo parte deste exercicio interactivo que nos descubre a faceta de Cesáreo Sánchez Iglesias como namorado das artes todas. Porque só os que poden emocionarse coa luz sobre as pedras de Compostela, cos ollos extraviados de Santa Teresa en éxtase ou cos bicos eternos de Klimt é quen de captar a emoción sensitiva que rezuman estes versos onde "Non hai nada máis que a alma" para verquer no poema. Esa é a materia de que se constrúen os textos de Variacións nube que fa¡ deles un exercicio de busca do enigma, soletreando a súa solución mentres a luz do coñecemento inunda as páxinas e esperta en nós diversas e estrañas asociacións. A cor tórnase entón significativa no seu simbolismo: malva é a ausencia no cadro de María Elena Vieira da Silva, de branco cal a voz de Giotto, cálida a paleta de Cezanne nas súas Naturezas mortas. E poderiamos seguir: negro, gris, púrpura, verde, azul... todas as gammas estalando no poema feitas palabra desde a súa textura coloreada. Porque neste demorado traballo da linguaxe nada hai que nos sorprenda ós que vimos seguindo a traxectoria poética de Cesáreo Sánchez Iglesias que, con estas Variacións nube, completa unha ducia de obras que ten o seu inicio en 1978 con Silencios e conversas de inverno.
Unha obra feita sen sobresaltos que nos vén acompañando no tránsito pola vida sen deixarmos nunca da man como unha "Luminosa interrogación, lectura do invisível" capaz de perturbarnos ata o máis fondo para deixar xa no lector unha imborrable marca de beleza. A súa palabra é así significativa pois procura o ignoto e transmítenolo ou, como di nun dos seus poemas:

"Na carta escrebo o secreto soño da andoriña.
Todo reverte ao visíbel todo é misterioso canto.
Todo é destino co que formar o xa perdido.
Atraveso a porta trazo algunhas letras, o estigma.
Coa miña escrita trazo a roda púrpura, o círculo.
A branca roupa, oculta violeta baixo outra claridade.

Visto o corpo e a súa escrita de sombra
e toma a forma da escrita do efémero.

Escribo sobre a tarde cun seu vocabulario de luz.
Escribo nas súas sombras e sobre os ollos poño un pano de mao".

Así actúa o poeta, cubrindo os ollos para ser quen de recrear o mundo e darlle forma como un demiurgo, esculpindo o verso sobre o papel-lienzo ou debuxando os nomes secretos do inefable, misterios a abrollar nas palabras da tribo, miles de raios de luz enchendo as páxinas e unha soa voz, fráxil e pequena perante a inmensidade do tempo, unha voz que nos fala con verbas que xa coñecemos, unha palabra máxica a facer para nós un acubillo entre pinceladas e pedra, unha casa de versos, un país de beleza, un anxo peiteándose na xanela e frechas e arcos contra unha camisa branca que anuncia o infinito. En definitiva, a alegoría da beleza levada ó máximo ou a simplicidade dunha nube que ora é un leito, ora un pano, ora unha branca camelia, ora un enigma e o seu segredo. E así ata o infinito destas Variacións nube que son un regalo de Cesáreo para o noso deleite.

TERESA SEARA