Excelentísimo señor Presidente e Excelentísimos señores e señoras académicos, despois do belo discurso que acabades de escoitar cúmpreme a min dar a resposta perceptiva neste acto.
     Non quixera que soase a retórica a seguinte afirmación: é para min un honor darlle a Manuel María a boa vinda. Polo significado da obra del, síntome distinguido. Pola amizade que nos une, a honra matízase coas cores da emoción. Certamente, non serei eu o máis antigo amigo do recipiendario que senta hogano ás portas da Academia Galega; pero os corenta e sete anos de trato, de correspondencia, de falas, de intercambio literario, de arelar común, de política discrepante entrefebrada de concomitancias e outras cousas que non son do caso agora, ocasionan, por que non dicir, que unha onda de afectividade veña vasoirar con escumallos variados, feitos de remorsos, de reminiscencias, de maos e bos entendidos, de vida comunal, en fin, as palabras que aquí poida eu usar. Irmandade, pois, trepar conxunto na nosa verea torta, no camiño longo, falo por Cabanillas, no que tanto o novo académico como o que agora usa da palabra estamos a facer a derradeira revolta, o relanzo final desde o cal pode ser ollado con serenidade o arrebaño dos días pasados, que, no caso do recipiendario, é, abofé farturento así de avenza como de facenda literaria. 
     Recibimos, señores e señoras académicos, unha figura que pertence á segunda xeración de posguerra, moi escasamente representada na Academia ata hai pouco tempo, e que no cadro das letras galegas da segunda metade do século XX ostenta unha posición precursora. Anómala debido á interrupción da chamada por Vicens Vives Guerra de Tres Anos e pola represión exercida desde o 20 de xullo de 1936 sobre ideas, persoas e institucións, idioma e letras patrias, a recuperación da cultura galega cobra, no ecuador do ano 1950, a forma dun reagrupamento de fuxitivos. Arredor daquela data, as editoriais refundan o noso sistema literario (Bibliófilos, Benito Soto, Monterrey, Galaxia, Xistral...) mentres en América os emigrados económicos e políticos suplían con nobreza as nosas terribles perdas e carencias. Ocorre así que, por volta daquel ano citado e marabilloso, deron á luz as súas obras primeiras, posteriores ao conflicto, escritores e escritoras de varias xeracións. De entre elas, a do 36, que xa se dera a coñecer durante a República, a de Enlace, integrada polos nados na década dos vinte e a que eu chamo, aínda que a Manuel María non lle gorente, Xeración das Minervais e Borobó de La Noche, integrada polos que coñeceron a luz do mundo entre 1930 e 1940, ano cara a arriba, ano cara a abaixo. 
     Manuel, que naceu en 1929, é un dos que máis alpeiraron dándonos o seu Muíñeiro de brétemas, na colección Benito Soto que saía dos obradoiros de Sabino Torres, na Rúa de don Filiberto Abelardo Díaz, de Pontevedra, o ano 1950. Cando os máis dos académicos e académicas aquí presentes chegamos á Cidade das letras galegas, Manuel María xa estaba alí, na porta, facendo se tal un cigarro, á nosa espera, e deunos unha aperta de recepción cordial. Isto converte a Manuel María, no seo da nosa xeración, nunha especie de Decano de honra. E esta é a razón poIa que eu denantes falei da súa condición de Precursor, o cal é moito dicir nos ámbitos da Academia que presidiu Manuel Murguía e na que sentou Pondal. Recibiunos Manuel María á porta da Cidade, no tempo en que esta comezaba a se poboar de pensamento e de poemas e de drama e doutras historias; correspóndenos o lle dar, á nosa vez, a salve no intre de el calcar a soleira desta Casa.
     A ocupación do tempo principal e a dedicación vocacional da vida de Manuel María foi e será sempre a escrita literaria. El é alguén que foi chamado ás letras e que vive a creación como necesidade primordial. Ora ben, a peculiar dedicación á escrita de Manuel María é posible mercede a súa radicación no País. En primeiro lugar, Outeiro de Rei, o lugar natío, é a patria primordial que une o noso recipiendario con outros académicos aquí presentes que vemos a luz primeira do mundo non lonxe do cantarolar das augas despaciosas do Miño. En segundo lugar, a Terra na que se insire Outeiro de Rei, ou sexa o país ondulado da Terra Chá que Manuel María definiu en por si e para sempre, tamén na oración que acabades de sentir. A partir de tal torrón básico, o noso autor estende a súa residencia ás cidades de Galicia. Logo da substancia agraria, dos ritmos e sazóns do vivir infantil en Casa Grande, acordante cos traballos e cos días da xeórxica, sobrevive a cidade e a primeira será unha das capitais históricas de Gallaecia: Lugo, que lle servirá de escola e porta ao mundo da cultura universal. Aló nace o poeta Manuel María que hoxe consome os días, pasados anos e esforzos, na Coruña que cobexa esta Academia e os seus fastos e labores. Entre ambas cidades, a de partida e a de destino, a moi longa estada en Monforte de Lemos e o regreso, sempre, a Compostela.
     Destes puntos cardinais da cartografía manuelmariana parten liñas infindas, camiños, vieiros dilatados que o poeta calca en procura da Galicia viva e multiforme dos mil ríos, que dixera o Poeta, dos non menos numerosos tesos, cotos e cordais, dos vestixios do pasado, das falas dos vivos e dos mortos, das freguesías, das vilas e dos casais. E en cada eido ou taberna ou praza de xente ou lar que fumega da Galicia toda, Manuel María espile a orella e escoita as parolas. Intervén nestas, dialoga; pasa logo á peroración e ao discurso en xeito de monólogo. Diserta en foros e participa en asembleas arredor dun problema social ou dunha análise literaria.
     Podemos así dicir que toda a vida de Manuel María ten sido, e segue e seguirá a ser, unha viaxata interminable polos vieiros da Saudade, digo da Galicia que non se dá visitado, que non se dá visto, que non se dá sentido nunca completa. Peregrino incansable de radios curtos, como se definía a si mesmo Otero Pedrayo, sempre cun pé no estribo do coche de liña, mais tamén, Manuel María, viaxeiro a puntos distantes: Bretaña, de onde tirou unha das actualizacións contemporáneas da súa materia, Francia, Italia, Grecia, Exipto, Portugal. Tanto é así que se dá o caso de este que lles dirixe a palabra olla para atrás e comproba que ten falado durante rnáis horas con Manuel María en Salamanca ou en Lisboa ca en Ourense: cousas da vida.
     E entremesturada con esa ollada multifacética sobre o país desa escoita agudísima dos seus sons e mesmo da percepción táctil e olfactiva das súas materias, entra en Manuel María a Galicia de Letras e de Historia que Murguía e Pondal e Rosalía e restantes Precursores nados na década de 1830 fundan.
     Así Manuel María, desde a altura dos dezasete ou dezaoito anos convértese nun lector cursidoso e atento de cada pegada do pasado de Galicia que teña resistido en forma de texto impreso as inxurias da idade e do desleixo, ao tempo que, bibliófilo, foi reunindo canto folleto, folla solta ou libro teña caído nas súas mans protectoras. E coa historia e coa cultura galega en xeral, Manuel María procurou e leu, con frecuencia tamén decorou, a poesía e a literatura escrita en galego —e non só— de todos os tempos. Isto unido ao estudio e á frecuentación das máis importantes encrucilladas da literatura universal, se é que hai literatura universal, con especial dedicación á catalana, a castelá e a portuguesa.
     Mais, é verdade, ilustrados colegas, que Manuel María non foi chamado a participar nos traballos desta Corporación polo cúmulo de cousas que levamos suxerido senón en virtude da obra literaria da que é autor.
     Con frecuencia, e ao tratar da producción literaria dun escritor calquera, caemos na tentación de preterir, só o capítulo de "obras menores", as non recolleitas en libro ou en folleto. Cada vez máis valorada esta "marginalia", e con xustiza, digamos que o labor periodístico de Manuel María é notorio. Ten colaborado en revistas e xornais con centos e centos de artigos sobre os máis diversos temas, entre os que sobrancean os literarios, artísticos, de viaxes e, en forma moi especial, os de crítica literaria. Como cronista de periódico, o noso académico novel desenvolveu desde hai uns cincuenta anos un labor de diseminación de coñecementos e de interpretación da nosa realidade diferencial que, de ser compilado en libros, daría lugar a un número imprecisable de volumes ou sexa a toda unha biblioteca de pequenos estudios galegos, sempre escritos nun estilo diáfano e por veces intencionalmente didáctico e divulgativo, o que non impediu ao autor o cultivo do ensaio de fondo, especialmente de carácter crítico ou histórico-literario como é o dedicado á obra de Crecente Vega. O discurso que hai un intre oímos aquí é unha amosega das capacidades de Manuel María neste ramo didáctico.
     Señores e señoras académicos, cómpre agora, antes de seguir avanzando neste discurso de recepción, facer o seguinte apuntamento: por moito que a actividade poética de Manuel María sexa considerada a súa principal, convén, nembargantes, proclamar a realidade de el ser, por parte, un prosador de relevo, moi especialmente no terreo da narración, entre o conto moi breve e a cuase novela curta. Neste sentido, Manuel María tamén actuou desde o punto de vista histórico como precursor e adiantado.
     Certamente, antes ca Cunqueiro, antes ca Fole, antes ca min, e falo de min unamuniamente por ser "o home que teño máis a man", antes ca Blanco Amor que veu despois de Mourullo por moito que moitos non se decaten, Manuel María publicou relatos en lingua galega despois da Guerra Civil. Estes foron os Contos en cuarto crecente que viron a luz pouco despois de Muiñeiro de brétemas no número 3 da colección Grial e tendo como coordinador do volume a Del Riego e como compañeiro colindante a Alonso Montero. Logo, estes breves Contos serían revisados e incrementados en volume extenso; mais o feito é que a segunda saída pública en galego de Manuel María é no campo narrativo e esta saída inaugura a historia da narrativa galega posterior á Guerra Civil.
     Máis tarde, e xa no tempo do realismo e da denuncia, Manuel María volvería usar Grial, esta vez o novo, como campo de probas duns fermosos relatos nos que se espella a vida dura do país natal e o conflicto instalado no seu seo e a infelicidade do vivir agrario e popular. En O xomaleiro e sete testemuñas máis, de 1971, o autor amósase coma un sobrio, potente, grave contador da realidade e da historia da Galicia das persoas anónimas nun exercicio de brillante neorrealismo.
     Sempre se pensou, nos ámbitos nacionalistas dos anos cincuenta, na necesidade de revitalizar o teatro galego e de producir textos que supuxeran unha innovación con respecto á nosa escena anterior á Guerra. Repetíase moito, que o novo teatro galego debería fundamentarse nas vellas raíces e estas non eran outras que os autos de Gil Vicente, portugués, e mesmo portugués castelanizante, mais gardador dunha certa pureza popular que, unida a un lindo e non excesivo cultismo renacentista, nolo convertía en próximo.
     O de Gil Vicente cobrou a forma, nos anos cincuenta, de consigna difusa e, posto a comparecer no mundo da escrita para o teatro, cousa que en Manuel María é vocacional, el optou por acoller a fórmula. Os aspectos populares do auto vicentino foron asumidos e modernizados, sen se afastar do riso e carnaval bahtiniano que latexa no transfondo do portugués. Manuel María substituíu a cultura e referencia clasicista do lontano modelo e incorporou nas súas obras o noso tempo e as súas preocupacións e interrogantes. Co popular e nacional-popular, nos autos de Manuel María, o primeiro dos cales foi O auto do taberneiro (1961), séntese o latexo de todo teatro moderno, incluído, por veces, o surrealista e o do absurdo. Iso si, con fina percepción, e esta vez non lonxe da tradición de Castelao, de Lorca e de Valle, Manuel decátase da importancia das marionetas e do guiñol e cae na conta de que, durante os anos corenta e cincuenta o único teatro representado en galego era o que o moinante de Leres, señor Silvent —a quen eu lle rendo homenaxe agora desde a Academia— levaba por feiras e festas na súa barraca e que tiña como protagonista o personaxe de Barriga Verde, un Bululú galego que iluminou os días da nosa nenez. O autor botou man do personaxe, restaurouno, soproulle nova vida e velaí o novo Barriga Verde de Manuel María disposto a repartir pancadas e risadas polos escenarios.
     Aínda Manuel María entrou, esta vez con forza nun rexistro elevado, no campo do teatro histórico de contido nacional-popular e de expresa belixerancia política; como tamén o fixo na comedia fabulística destinada ao goce dun público infantil.
     Eu quixera dicir agora que obras de carácter histórico e de intención política de Manuel María como Unha vez foi o trebón (1976) referida aos Irmandiños, Abril de ferro e lume (1974) e mais a ambiciosísima A lúa vai encuberta (1992), visión diacrónica de intres decisivos do noso pasado, unidos a un sólido Edipo (1960) que, na liña francesa de posguerra mundial utiliza o mito grego como vehículo das preocupacións do noso tempo, integran un corpo dramático sobrio, severo e suxerente.
     Todos os referidos e outros que lle podiamos acumular como é o da frecuentación da oratoria, especialmente da didáctica en forma de conferencia ou discurso, son méritos que concorren en Manuel María e que abondarían para xustificar o que fose chamado por nós para ocupar un asento nesta Casa; pero foi sen dultanza o seu labourar arreo —con palabras de Celso Emilio— nas tenzas da poesía a causa da sona e fama contemporánea do autor e do feito de el ocupar un importante capítulo da nosa Historia Literaria, por ninguén discutido.
     Se ben o volume da súa obra poética nos dispensa dunha descrición demorada dentro dos lindeiros, por forza estreitos, destas miñas palabras de recepción, vaiamos, polo menos, a unha tentativa de definición xeral do seu corpus poético na dirección intencional que temos desenvolvido en traballos nosos anteriores ao presente discurso. Discurso que agora, nunhas poucas liñas, ousa disertar sobre a obra poética máis vasta de toda a historia da literatura galega. Tarefa imposible, ilustres colegas. Falarei desde a subxectividade.
     Podo lembrar aquí, como se fose onte, o día en que caeron nas miñas mans ao mesmo tempo os Contos en cuarto crecente de Grial e mais o Muiñeiro de brétemas, aqueles do 52, este de 1950. Desconcertoume —eu era rapaz— a escuridade e o zoído sordo dos poemas, que, revistados moitos anos máis tarde, parecéronme canto de anunciación do que sería unha das liñas dominantes do poema da miña xeración: o hermetismo, o desacougo, a chamada aos abismos interiores, sombras que bautizamos un día como Escola da Tebra ou do Neboeiro —isto último prestáballe máis a Reimundo Patiño, sempre tan partisano belixerante de Manuel María—. Non había en Muiñeiro de brétemas moita anguria, aínda que si algún son sítmico de fondo e algunha configuración imaxinista nos avisaba, en plan saudosa despedida, que Amado Carballo chegaba ata alí, pero que de alí non pasaría, abofé. Na realidade, a rachadura coas maneiras —xa manieristas— procedentes das poesías próximas pasadas da Xeración de 1925 —Manoel Antonio posto de parte— prodúcese no 52 con Morrendo a cada intre, libro no que xa o título conmove e aínda o facía máis daquela e aínda nos acirraba a nós o xenio radical porque eramos curtos de experiencia e o patetismo existencialista levábanos na súa onda e cousa ningunha fora dita así nunca en galego. Avantando no cabalo aluarado da chamada "imaxe visionaria", extremado no xesto en liña rachapedras, Advento chegounos de Bos Aires en 1954 e xa eramos algúns os que entrabamos por Grímpola de Vigo ou polos bares americanos de Ballesta de Madrid —onde radicara a bohemia de Rosalía e Murguía, logo felizmente casados— a espetarlle aos siareiros noitébregos ou de "Ouh, ti, home de bombillas rabeosamente verdes". Coma sempre precursor, con eses libros Manuel María dictou unha sensibilidade e abriu unha creba nos sucederse das retóricas, creba na que varios decidimos afondar. Mais sen case nos permitir un refolgo xa Manuel María nos pon nas mans Terra Chá, que eu lin cada Advento, no mesmo 54. Terra Chá seguirá levedando e medrando, porque ser é un couso dotado de vida orgánica e de latexos autónomos. Alí o poeta regresa como Du Bellay, logo de viaxar por lonxes terras, e atópase coa súa Patria, de esquiva beleza, que el nomea e funda. "Un ceo chumbo e tráxico / no que andan as aves a voar": tamén estes versos nos veñen sempre acompañar cada vez que unha seria paisaxe pode connosco. Recordo telos dito en alta voz nunha gándara toxenta, tamén pondaliana, sen alma viva, pé dunha lagoa de cristal negro como son as da Terra Chá, en Donegal. E, tras dun silencio para o alento, os Documentos Persoaes do 58, onde o poeta se pon cunha crónica do vivir so o controlo burocrático no que se coa a experiencia básica convivencial ("Luz Pozo Garza está en Viveiro", e só de dicir isto un ponse contento porque os amigos están no seu sitio e cobéxanos unha nube afectuosa), mais tamén aparece, a xeito satírico, a torva lingua da administración do Estado, da Municipalidade, da Xustiza que daquela o Movemento nacional gobernaba e todo se volve entón dura España procesada e reclusa na Cadea de Papel —isto en caso de sorte, porque a alternativa era a de muros sólidos e grades de ferro real—. Pois logo, súpeto, sen transición, Libro de pregos, en 1962, obra de impetrar as instancias vougas que o poeta relixioso que hai en Manuel María enche de vas sombras de esperanza entre Dámaso e Francis Jarnmes, doce e con lira por veces acordada á de David. ¿Poderiamos dicir que Mar Maior, de 1963, que ve a luz naquela colección Salnés que Del Riego puxera a andar con Celso Emilio Ferreiro e Emilio Álvarez Blázquez, representa a primeira obra de madura plenitude do noso poeta? Eu coido que si, que nese libro habita moito do mellor Manuel María, quen, nos seus cotos ledos e felices, é sempre sereno e de pronuncia confidencial ao tempo que vibrante no diapasón da natureza e das xentes de noso. Ese Manuel María maior pode atoparse en Mar Maior, que é coma un vanzo. Que é coma un acougo, xunto cos Soños na gaiola, obra para meniños que a voz do querido Suso Vahamonde difundiu aos catro ventos. É coma un descanso antes da mobilización do poeta na súa xeira de combate.
     Pois velaquí Manuel María, máis ou menos a partir do 1968, ano dos grandes movementos universitarios de xaneiro nos que o We shall overcame de Joan Baez se convertía en Venceremos Nós himno de loita galeguista e anti-feixista debido á traducción gloriosamente infiel de X. L. Franco Grande. No medio do bruído e da furia e da insurrección obreira no eixo Vigo-Ferrol. Tendo en mente a organización e resistencia labrega de Castrelo de Miño. A raíz diso, no tumulto deses días que mudaron a idea nacional do país, con todo presente e entrelazado, Manuel María desencolga a lira de Tirteo, a lira da ira social e política, e canta os cantos ousados do seu compromiso sartreano. A ironía, o sarcasmo, a burla, a denuncia, a vindicación, a voz apodíctica, a esixencia, a queixa sorda, vanse ensarillando libro a libro, recital a recital (con multas gobernativas e prohibicións incluídas), mesmo gravacións en disco dos poemas ou ligados estes ás músicas dos cantores ceibes da data. Toma partido Manuel María nunha longa sarta de libros coma adoas e mesmo este que lles fala considera un privilexio ter prologado un deles. Ata o intre en que, sen perder o tempero metalúrxico e o gume da esixencia colectiva, sobrevén un acougo, o reencontro cos elementos basilares da natureza e do corazón: Poemas ó outono, 1977. E a sobriedade, a nostalxia, a comuñón coas moitedumes, a paixón primordial, o amor, regresan porque neses sentimentos pertinaces está a Patria e o corazón, e Manuel María é un poeta patriótico cordial por riba e por baixo de calquera continxencia.
     E así o poema de Manuel María navega, boga, cía, singra, de arca e de couso, veloz ou despacioso, ao azar das correntes ou a contracorrente, a favor do vento ou á capa proa ao mar todo, ao Mar maior. Longa viaxe a desta nau poética que tiven o privilexio de espreitar desde o litoral de meu, se se me permite aplicar o símil náutico do Clásico a tan terreña e chairega obra como é a do noso autor.
     Obra tan ampla, tivo, por parte, a fortuna de ser traducida e publicada en diferentes linguas distintas do galego. Moitos dos seus poemas foron musicados por Suso Vahamonde, por Fuxan os Ventos e A Quenlla. Penso que ambas cousas, a traducción e a canción, contribuíron xunto coa frecuencia con que Manuel María le os seus poemas en público, á divulgación do autor, quen é hoxe un dos escritores máis coñecidos, seguidos e populares das nosas letras, así en Galicia como fóra dela.
     Chegou, pois, Manuel María, o intre de cruzares a porta da Academia e de pasares a estes interiores históricos onde tomarás asento e nos días futuros deixarás oír a túa voz e outorgarás o teu consello. Vas ti formar parte da Institución que, soñada na Habana polos traballadores e polos intelectuais, naceu para defender o herdo e patrimonio da nosa cultura nacional. Ti non os ves, oh Manuel, mais se agora fechas un segundo as pálpebras poderás distinguir esas amabilísimas pantasmas que tenden cara a ti as mans lívidas para che dar a boa vinda. Danche a boa vinda as sombras de Murguía, de Curros, de Pondal, de Castelao, de Otero Pedrayo, de Cabanillas e de todos os espíritos grandes e xenerosos que nos precederon nesta Casa e que se resisten a esvaecer e que esixen de cadora o noso esforzo e lucidez con morna, sedosa insistencia irmandiña. E dámosche nós a boa vinda.
     Entra aquí, Manuel María, e contigo —diría eu utilizando verbas de Malraux non axeitadas á circunstancia— entren de consún as lagoas e ollos de auga da Terra Chá toda e o noso Miño e a vastedade da súa bacía, os bidueiros patrios e todo canto nos prados centrais de Galicia pace para os poetas e os seus lectores ouviren pacer; entre na Academia a aldea de antano e os camiños comestos da silva e do chapapote; entre a nación dos populares cos que convives e a nación dos mortos que, na fosa común do tempo agora, mantiveron, mentres lles ardeu unha torcida de vida, o rumor da lingua a través de centurias de adversidade, entren aquí contigo os pobres de pedir por portas e romaxes e o arrecendo a gloria robusta que emana das cortes da vaca, o seu estrume mallado e o seu quentor único; entren canda ti os coches de liña, os vapores, os avións, os camiños de ferro ateigados de carne de emigrante e mais os asasinados galegos de 1936 e anos sucesivos, e Reboiras e Amador e Daniel e Baena e Sánchez Bravo e os labregos aos que lles expropiaron as leiras; entren as zocas, os chinelos, as chancas, os galochos e así mesmo o sapato baixo que non se enterra na area; entren, si, as partes do muíño, e o armazón do grave carro de táboas e do arado e o son do martelo repenicando na bigornia, a fabricación de teares e de barcos de río, o soplete dos metalúrxicos de 1972. Que entren agora aquí unha multitude de xentes, labores, sentimentos, ideas nobres e dictados da razón dialéctica que ti transmutaches en canto e letras mil ao longo duna vida fértil onde as haxa, fértil onde as haxa.
     Señor Presidente, ilustres colegas, dixen.

A título persoal e rematado o discurso, Méndez Ferrín acrecentou: