Para trazar o mapa deste Desterrada do meu corpo propoño uns cadros. Un pouco porque a pintura é referencia constante na voz que fala neste libro. Outro pouco porque os cadros que inventarei son paisaxes, imaxes estáticas, e é alí onde sei estar mellor, é dende alí dende onde, acaso, poida dicir algo sensato esta noite.

O primeiro cadro que propoño é unha habitación cunha cama e unha fiestra, pero non a famosa (e diáfana) habitación de Arlès de Van Gogh, acaso demasiado ocre para o estado de ánimo do que quero falar. É unha habitación coa cama desfeita, os restos do amor espallados polo chan, e a fiestra aberta aos ruídos da cidade. Tal vez na cama unha muller chorando. Ou tal vez o cadro sexa mellor se só quedan as bágoas.
Soidade. Caída.

O segundo cadro é de Egon Schiele, claro. A imaxe desolada dunha muller. A crispación, o tormento no xesto. Soidade. Caída.

Derrota. E fóra, ruído. O terceiro cadro non sei de quen é. É o cadro da cidade. Abro a porta e saio á rúa. O terceiro cadro é o cadro dunha rúa. Balbordo en tons grises. Coches, fume. E a muller, que escapa entre a xente cubrindo a súa nudez cunha tea rachada, ou papeis de xornal pero ninguén a mira. O cadro é case todo en branco e negro. Só unha mancha, vermella, racha a monocromía. A imaxe do desterro.

Xa temos trazado o mapa. Tristeza, abandono, soidade.
Derrota.

E agora vén a conciencia. Tras o abandono do amor e a percepción da soidade, tomar conciencia do desgarro. A muller núa do cadro de Schiele sofre. Mais non acada a comprender a causa do seu sufrimento.

Probabelmente alí estea a súa desolación. Só sabe a soidade e a tristeza, e a estrañeza que lle produce ese corpo que é seu, e mais é alleo.
A paisaxe do desamor nestes poemas, xa que logo, non é a da separación. Senón a da ruptura de si. O da violencia de sentirse alleo no propio corpo.

Amas e regalas para sempre o corpo, a paisaxe, a infancia. Despois a persoa amada foxe, desaparece. Tanto teñen as circunstancias, importa só que xa non está. Some e leva consigo a esperanza o desexo, e o teu corpo a cachos.

Nace a poesía da desolación. Da carencia. Palabras do exilio, do exilio interior. Pero non partida triste senón palabra arrancada.
Desamor de quen abriu o seu corpo e llo roubaron.

A imaxe, se a trasladásemos ao lenzo, podería ser surrealista, un corpo arrancado de si, e deixando caer de dentro anacos da súa infancia, restos de soños, papeis, postais de cidades esquecidas. Pero as imaxes do poema non son surrealistas, senón reais, cuelmente reais.

Entón, o cadro do abandono. Do abandono completo porque é exilio. Esta desterrada sofre o exilio do seu lugar, e mesmo do seu corpo. A imaxe máis crúa da soidade. Procuro un cadro para esta imaxe. Tal vez neste caso nos valla mellor o cine. Creo que escollería aquela escena de Andrei Tarkovski da nevada entre as ruínas da igrexa. Non lembro o nome da película.

O cadro do abandono. E, por iso, a procura do mar. Dos camiños do mar. O seguinte cadro é a imaxe dun naufraxio. Mais o mar, que é presencia constante nestes versos, non está por si mismo, senón na súa falta. O mar é a infancia, a viaxe de regreso que nunca faremos, o murmurio paciente, a serenidade. Ou un país onde atoparse, o Principiño na procura ilusionada do año, a calma no seu planeta de tristeza e sosego.
Un naufraxio onde o mar é só nostalxia. Naufraxio, xa que logo, de area ou de buguinas e ambulancias, de multitudes e perda.

O desexo, a rabia, o erotismo. Porque o cadro da perda é, tamén, o da nostalxia do amor. Pero non a nostalxia serea, senón a nostalxia suicida de retornar unha e outra vez á escena do crime. A cor do amor é violenta e líquida. As marcas do amor no corpo son cicatrices ou, mellor, feridas abertas, e despois, outra vez distancia, soidade. O deserto. Os camiños do mar.

Dicía que a pintura é referencia para a voz deste libro. Pero nun senso amplo. A pintura é a ansia, o espello, tanto da calma canto da dor.
Unha paisaxe. A paisaxe da soidade, a paisaxe allea. Pode ser a paisaxe tensa de Géricault ou a da obsesiva perfección de Van Eyk. A desesperación, en todo caso, da distancia e afogar, nun mar árido no que pairan as tristezas.

A alma deambula sen corpo na procura dun recuncho onde aniñar. E tal vez o atopa nas palabras do poema, ou acaso o poema non faga máis que reflectir esa desolación.

Direi mellor: o poema constrúe as paisaxes do amor, e despois racha con todo, fabrica o desacougo, edifica a tristeza, e condena a voz a partir de si, a abandonarse.

O último cadro é, outra vez, a habitación. A muller recolleu os restos espallados polo chan. Fixo a cama e, sentada, observa a paisaxe pola fiestra. Eis poema final: "Agora / só / me resta / escribir / sobre / esta encrucillada."

Agora a paisaxe, pola fiestra, ten mar.